مهارت‌هایی که یک فعال فرهنگی باید بداند
بهانه‌مان جور شد! به طبقه سوم پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رفتیم! اتاقی در سمت راست با ویویی -یا فارسی را پاس بداریم- با چشم‌اندازی از درختان کاشته شده در جلوی پژوهشگاه و خیابانی که صدایش با پنجره‌‌های دوجداره، بازهم گوش‌نوازی می‌کند و ما را تنها نمی‌گذارد! هر جا که می‌رویم با ما همراه است، چه صدایش و چه ترافیکش!
با آقای مهدی رحیمی مدیر گروه مطالعات فرهنگی و اجتماعی کانون اندیشه جوان همراه شدیم تا سوالاتی درباره مجموعه حاضر داشته باشیم.
چه شد که به فکر تدوین این مجموعه افتادید و هدف چه بود؟
بگذارید شروع عرایضم با این نکته کلیدی باشد که وضعیت فرهنگ در جامعه ایرانی نگران‌كننده است. این یعنی آنکه دو لایه اثرگذار به‌صورت صحیح عمل نکرده‌اند. یعنی لایه حاکمیت و لایه مردم یا بهتر بگوییم جوانان به عنوان موتور محرک و نقطه امید انقلاب. این بی‌توجهی یا کم‌توجهی از دو حالت خارج نیست. یا ناشی از عدم اعتقاد است یا کم‌توانی این دو لایه‌ای است که عرض شد.
البته نقطه تمرکز گروه بر قشر جوان است چراکه مخاطبان هدف ما همین گروه جوانان هستند و ما متکفل دیالوگ با آنان هستیم. پس بر اساس این نقطه تمرکز، شروع به علت‌یابی این مشکل کردیم که چرا فعالیت‌های فرهنگی جوانان یا آنچه می‌توان برآن نام «فعالیّت‌های فرهنگیِ خودجوش» گذاشت، به‌رغم رویش‌های معتنابه و جوشش‌های فراوان، هنوز به حداقل اثرگذاری هم نرسیده است. این نکات ما را به بررسی‌های تخصصی و دقیق‌تر سوق داد. نتیجه بررسی‌ها حکایت از دو گزاره معنادار داشت.
1. عدم تجهیز قشر جوان به حوزه محتوا
2. عدم آشنایی این قشر با حوزه اجرا.
این مجموعه شامل چه موضوعاتی است؟
مجموعه حاضر در پانزده دفتر با نگاهی موزائیکی به نیازهای مخاطب تولید شد؛ این 15 مهارت در حکم یک سری اصول مقدماتی موردنیاز فعالان فرهنگی خصوصاً دانشجویان فعال در تشکل‌ها قرار می‌گیرد. اگر بخواهم در یک پاراگراف کوتاه هر یک از مهارت‌ها را به شما معرفی کنم، این‌طور باید بگویم که در دفتر اول از مجموعه «فعالان فرهنگی» مخاطب با مهارت‌های موردنیاز برای مقابله با عملیات روانی آشنا می‌شود. در دفتر دوم مهارت‌های موردنیاز برای حفاظت اطلاعات و مقابله با جاسوسی به مخاطب آموخته می‌شود. در دفتر سوم قرار است مخاطب با چگونگی مدیریت بحران و توجه به تدابیر ویژه در شرایط غیرعادی آشنا شود. بر همین اساس هم در ابتدا مهارت‌هایی در باب کلیات و قواعد عمومی مدیریت بحران، سپس رابطه رسانه و مدیریت بحران و در پایان مهارت‌های پیش، هنگام و پس از وقوع بحران ارائه می‌شود. در دفتر چهارم از این مجموعه، نویسنده به مخاطب می‌گوید که چگونه می‌توان آماده یك سخنرانی شد؟ چگونه با اضطراب در سخنرانی مقابله كنیم؟ از چه روش‌هایی برای افزایش نفوذ كلام استفاده كنیم؟ برای حفظ توجه مخاطبان چه كنیم؟ سخنرانی را چگونه پایان دهیم؟ و مهارت‌هایی از این دست. در دفتر پنجم، چگونگی اداره تشکیلات را می‌آموزد؛ اینکه اصولاً سازمان‌دهی چیست؟ در گروه‌بندی فعالیت‌ها باید چگونه عمل كنیم؟ چگونه یك جلسه را اداره كنیم؟ و... . در دفتر ششم، مخاطب با فنون حضور در مناظره و همچنین مدیریت یك مناظره آشنا می‌شود. در دفتر هفتم، مهارت‌های موردنیاز برای انجام یك مصاحبه سازمانی با مخاطب در میان گذاشته می‌شود. در این خصوص مهارت‌هایی در باب اصول عمومی مصاحبه، چگونگی طرح‌ریزی ساختار یك مصاحبه، ویژگی‌های یك مصاحبه‌كننده و... ارائه می‌شود. در دفتر هشتم از مجموعه حاضر، مهارت‌هایی در باب چگونگی آغاز یک ارتباط تلفنی، مدیریت تماس تلفنی و پایان دادن به یك تماس تلفنی ارائه می‌شود. در دفتر نُهم، مخاطب مهارت‌های موردنیاز برای یك روزنامه‌نگار موفق شدن را تمرین می‌کند. در ابتدا با كلیاتی در حوزه خبر و اركان خبر آشنا شده و در ادامه با مهارت‌هایی در باب چگونگی تنظیم ورودی خبر، سبك‌های خبرنویسی، تهیه تیتر خبر، استفاده از اجزای تیتر، استفاده از عكس و تصویر و در پایان هم با مهارت‌های مربوط به امور هنری. دفتر دهم قرار است بیان تجربیاتی در باب چگونگی مدیریت تعارض باشد. یعنی نكاتی درباره انواع و سطوح تعارض و شخصیت‌شناسی تعارض‌كنندگان و در نهایت، با ذكر سبك‌های مختلف مدیریت، فنونی برای حل تعارض ارائه شود.
در دفتر یازدهم قرار است با به دست دادن مهارت‌هایی در باب انجام یك مصاحبه خبریِ با استاندارهای قابل قبول، یاری‌‌رسان فعالان تشکل‌ها در انعكاس صحیح افکار، نظرات، باورها، عقاید و اطلاعات ویژه یک فرد خاص یا افراد عادی جامعه در برابر یک رویداد خاص شویم. در دفتر دوازدهم مخاطب با مهارت‌های موردنیاز برای حضور در گروه و کار با چارچوب‌های ذهنی و فنی متفاوت اعضای گروه آشنا می‌شود. در دفتر سیزدهم، جوان با روش‌های تدریس، مهارت‌های یك مربی در كلاس درس، مدیریت فضای كلاس، مدیریت ارائه درس و در پایان، مهارت‌های كلاس‌داری آشنا می‌شود. در دفتر یکی مانده به آخر هم، سعی شده جوانانی که قصد ورود به حرفه گزارش‌گری دارند با مهارت‌های قبل و بعد از تنظیم گزارش عمومی و اصول و قواعد تهیه یك گزارش تخصصی آشنا شوند. فقط یک دفتر باقی مانده و آنهم دفتر آشنایی با مهارت‌هایی برای نقد! این کتاب می‌كوشد مهارت‌هایی در باب اصول لفظی نقد، اصول ارتباطی و كنشی نقد و مهارت‌های اخلاقی نقد را با مخاطبان خود درمیان بگذارد.
موضوعات این مجموعه بر چه اساسی انتخاب شدند؟
عرض شد که ما با نگاهی موزائیکی به نیازهای مخاطب، یک سری مهارت‌ها را در حکم اصول مقدماتی موردنیاز فعالان فرهنگی شناسایی کردیم. البته یک قاعده‌ای را در انتخاب عناوین رعایت کردیم و آن قاعده 20-80 ! ببینید شما در زمان احصاء عناوین با انبوهی از عناوین مواجه می‌شوید که شاید انتخاب چند عنوان از میان انبوه آن عناوین سخت باشد. بنابراین سعی کردیم عناوینی را انتخاب کنیم که بیشترین تأثیرگذاری را در میان مخاطبان دارند یا به عبارت بهتر بیشترین تقاضا را در میان جوانان فعال حوزه تشکلی دارد. پس بر اساس شاخص‌هایی چون گستردگی تقاضا، توافق کارشناسان حوزه جوانان، توافق فعالان تشکل‌ها و... بیست درصد عناوینی را انتخاب کردیم که هشتاد درصد اثرگذاری را در میان مخاطبان دارند.
چقدر کار را موفق می‌بینید، سطح کیفی کار چقدر مطلوب بوده است؟
می‌توانم کیفیت کارمان را به رُخ بکشم و هم مخاطبان می‌توانند این به رُخ کشیدن‌های ما را با خواندن کتاب‌هایمان تأیید و یا رد کنند! نتیجه هر چه باشد برای ما بُرد است و یا به قول سیاسیون بازی دو سر بُرد! اما خوب ادعاها چیست؟
ادعای اینکه این مجموعه یکی از اولین مجموعه‌هایی است که تنه به تنه کتاب‌های مهارتی روان‌شناسی مثبت ترجمه‌ای بازار می‌زند و شاید هم بهتر! اگر بفرمایید ادعای گزافی‌ست حق دارید! اما خواهشم از شما و خوانندگان اینست که تورقی در کتاب‌ها داشته باشید!
باید وارد خواندن کار شوید! باید همانند شناگر در استخر شیک کتاب شیرجه بزنید تا متوجه شوید که صرف ادعا نیست! این ادعا اثبات‌شدنی است. بگذارید ادعای دوم را هم داشته باشم! به گمانم این مجموعه تبدیل به «جاده صاف‌‌کن» هم خودمان و هم دیگر نهادهای فکری فرهنگی فعال در حوزه کتاب خواهد شد! چراکه ما واقعاً در حوزه تولید کتاب‌های مهارتی برای مخاطبان ایرانی به شدت فقیریم! بیشتر کتاب‌های مهارتی موجود در بازار، ترجمه‌ای هستند و محدود به یک حوزه خاص!
