درکشورهای مختلف، برگزاری مناظره‌های زنده تلویزیونی بین نامزدهای انتخابات از جایگاه رسانه‌ای مهمی برخوردار است. برای مثال مناظرات دو و چند نفره بین کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده و پخش زنده آن از شبکه‌های مختلف، ازجمله شبکه‌های تلویزیونی ایران تأثیر زیادی در شناخت مردم نسبت به افکار آن نامزدها داشت.
مناظره‌های زنده تلویزیونی بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران در دوره‌های مختلفی برگزار شد که هر دوره با کیفت و کمیت متفاوتی همراه بوده است. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال92و پس از حواشی مناظرات دوره قبل، تصمیم به برگزاری مناظرات تلویزیونی به صورت چند نفره گرفته شد؛ تصمیمی که هم به جهت تعداد بالای کاندیداها و هم جلوگیری از حواشی احتمالی گرفته شد و رضایت عمومی را هم به همراه داشت. امسال هم مانند دوره‌های قبلی انتخابات ریاست جمهوری، از چند هفته قبل از انتخابات موضوع مناظره‌ها مطرح شد و تقریباً بین مردم کسی وجود نداشت که مخالف برگزاری این برنامه باشد؛ برنامه‌ای که می‌تواند درجهت آگاه‌سازی اذهان عمومی نسبت به نامزدها و برنامه‌هایشان اهمیت ویژه‌ای داشته باشد.
اما امسال برخلاف انتظارها، برخی اخبار غیر رسمی مبنی بر عدم رضایت برخی کاندیداها برای شرکت در مناظرات به گوش می‌رسید که هرچند به طور رسمی هیچ وقت اعلام نشد ولی برخی اظهار نظرها از طرف وزیر ارتباطات و همچنین برادر و دستیار ویژه رییس جمهور احتمال مخالفت آقای «حسن روحانی» با برگزاری این برنامه را محتمل می‌ساخت.
پس از مدتی و بعد از موج منفی گسترده کاربران ایرانی در فضای مجازی نسبت به عدم برگزاری مناظرات، خبر برگزاری این برنامه با موافقت سازمان صداو سیما و همچنین نامزدهای انتخابات منتشر شد؛ اما با فاصله کمی گره دیگری درکلاف مناظره‌ها نمایان شد و آن زمزمه مخالفت دولت با برگزاری این برنامه‌ها به صورت زنده بود که با نظر وزیر کشور در کمیسیون تبلیغات انتخابات به تصویب رسید؛ بازهم مانند مشکل قبلی موج رسانه‌ای گسترده‌ای شکل گرفت و مخالفان مناظرات زنده مجبور به عقب‌نشینی شدند و نهایتاً قرار شد اولین مناظره زنده در روز جمعه، 8 اردیبهشت برگزار شود.
تغییر موضوع بحث
طبق اعلام رسمی سازمان صداوسیما مقرر بود اولین مناظره زنده تلویزویونی با موضوع اقتصاد برگزار شود. باتوجه به اهمیت موضوع اقتصاد در وضعیت فعلی جامعه و همچنین نقدهای جدی منتقدان دولت نسبت به عملکرد اقتصادی دولت یازدهم، نامزدهای انتخابات و تیم‌های اقتصادی آن‌ها برنامه ریزی زیادی برای حضور قدرتمند دراین مناظره انجام دادند و مردم هم منتظر ارائه برنامه‌های اقتصادی کاندیداها دراین مناظره بودند که ناگهان و تنها چند ساعت مانده به برگزاری مناظره، خبر تغییر موضوع بحث از مسائل اقتصادی به مسائل اجتماعی منتشر شد؛ اقدامی که ظاهراً طبق دستور دولت به ستاد انتخابات کشور انجام شده بود.

مجری نسبتاً بی‌طرف!
یکی از مهم‌ترین ارکان برگزاری یک مناظره، حضور یک مدیر یا مجری مسلط و بی‌طرف برای اداره جلسه است. آقای «مرتضی حیدری» از مجریان باسابقه تلویزیون است که از چند هفته قبل از برگزاری مناظرات به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی اجرای این برنامه‌ها معرفی شد. جدای از بحث دانش و تسلط شخص مجری در چنین برنامه‌ای، اصل بی‌طرفی و استقلال وی از جریانات سیاسی و کاندیداهای حاضر در مناظره یکی از ضروریات حضور در این برنامه است؛
به گونه‌ای که بیننده و حتی نامزدها هیچ عقبه ذهنی نسبت به او نداشته باشند و در حالت طبیعی وی را عادل و بدون موضع درنظر بگیرند.
چند روز مانده به مناظره‌ها، خبری مبنی بر حضور مرتضی حیدری به همراه کاروان تبلیغاتی حسن‌روحانی در شهرستان قزوین و اجرای برنامه مذکور توسط وی منتشر شد؛ همین خبر رسمی باعث اعتراضات گسترده مردم و کارشناسان رسانه به این موضوع و تلاقی آن با موضوع اجرای مناظره‌ها توسط مرتضی حیدری شد.
این اتفاق با توجه به ایجاد شائبه درباره عدم بی‌طرفی حیدری این گمانه‌زنی جدی را رقم زد که به همین خاطر طبق رویه طبیعی رسانه‌ای، مرتضی حیدری از اجرای این برنامه به کنارگذاشته و شخص دیگری جایگزین وی خواهد شد.اما نهایتاً برخلاف انتظارها، این تغییر رخ نداد و مجری برنامه تبلیغاتی حسن روحانی، مجری مناظره‌ها شد. بدین ترتیب دومین اقدام غیر معمول توسط ستاد انتخابات کشور صورت گرفت.
شروع با 30دقیقه تأخیر
مخاطبان مناظره رأس ساعت16 منتظر برگزاری این برنامه بودند که متوجه شدند مناظره با 30دقیقه تأخیر برگزار خواهد شد؛ تأخیری که به درخواست حسن روحانی بوده و حضور وی به عنوان آخرین نامزد در محل استودیوی صداوسیما، باعث اتمام انتظار میلیون‌ها مخاطب ایرانی شد؛ هرچند برای تأخیر در حضور حسن روحانی دلیل خاصی به مردم ارائه نشد.

وقت اضافه به کاندیدای پوششی
به هرحال مناظره آغاز شد و هر نامزد به ترتیب در تریبون قرار می‌گرفت و سخنان خود را ایراد می‌کرد؛ هرچند به عقیده بسیاری، رویه حضور هر نامزد به پشت تریبون حرکتی پرت، زمان‌بر و خسته‌کننده به نظر می‌رسید و می‌شد در محل مخصوص هر کاندیدا صورت بگیرد که باعث کوتاه‌تر شدن زمان برنامه و همچنین ریتم تند آن شود.
دومین نکته قابل نقد مناظره، روش قرعه‌کشی درباره سؤالات بود و این که پیرو همین رویه هرکاندیدا سؤال متفاوتی را پاسخ می‌داد، سؤالاتی که بعضاً کلی و کم اهمیت به نظر می‌رسید و منطقی‌تر بود که سؤال واحدی از تمام نامزدها پرسیده شود تا مخاطبان بتوانند باتوجه به پاسخ‌های آن‌ها، کاندیداها را ارزیابی کنند.
اما شاید مهم‌ترین نکته و نقطه ضعف مناظره که دلیل دیگری بر بی عدالتی بین نامزدها بود، نحوه مدیریت زمانی بود. طبق اعلام مجری نسبتاً بی‌طرف برنامه، هر کاندیدا حدود24 دقیقه در مجموع زمان صحبت کردن داشت که در بخش‌های مختلف در صورت صحبت بیش از سقف تعیین شده از فرصت پایانی وی که در جهت جمع‌بندی است کاسته می‌شد؛ به همین خاطر برخی از نامزدها با کسر زمان فرصت جمع‌بندی پایانی را ازدست دادند ولی آقای «جهانگیری» با توجه به میزان بسیار زیاد استفاده از وقت، حتی با حذف فرصت پایانی جمع بندی، باز هم بیش از دو دقیقه بدهکار شدند و در واقع بدینوسیله کاندیدای اصلاح طلب ریاست جمهوری از دیگر نامزدها بیشتر از دو دقیقه صحبت کرد. به هرحال مناظره نخست با تمام سنگ‌اندازی‌ها و اعمال نفوذها برگزار شد و مخاطبان زیادی فرصت آشنایی با ادب، منطق و برنامه کاندیداهای مختلف را پیدا کردند. امید است با اصلاح کاستی‌ها و نابرابری‌ها برنامه‌های بعدی با شرایط بهتری اجرا و زمینه حضور حداکثری و آگاهانه مردم در پای صندوق‌های رأی مهیا شود.