پدیده‌ای که به‌تازگی جنجال‌برانگیز شده، ناشی از بادهای موسمی یا به‌اصطلاح مونسون است. مونسون بیشتر در شبه‌قاره هند رخ می‌دهد؛ جایی که دو سطح آب و خشکی کنار یکدیگر قرار دارند؛ در تابستان که با چرخش زمین زاویه میل خورشیدی کاهش پیدا می‌کند و تقریبا عمودی می‌شود، زمین انرژی زیادی را می‌گیرد، ازآنجایی‌که سطح زمین پوشیده از خاک و سنگ است گرما در زمین جذب می‌شود و دمای آن را بالا می‌برد، درحالی‌که در آب این‌طور نیست و سبب تبخیر می‌شود. این وضعیت در منطقه شبه‌قاره هند سبب می‌شود آب و خشکی دمای متفاوتی داشته باشند. دمای زیاد در زمین سبب کاهش فشار می‌شود و کمک می‌کند هوا به لایه‌های بالاتر جو برود، از طرفی یک هوای دیگر باید بیاید جای آن را بگیرد، این هوا از منطقه اقیانوس و سطح آب می‌آید که البته با خودش رطوبت هم می‌آورد، این رطوبت در خشکی تبدیل به ابر می‌شود که اصطلاحا آزاد شدن گرمای نهان می‌گویند، چنین پدیده‌ای سبب ایجاد ابرهای انفجاری روی خشکی می‌شود و به آن طوفان‌های تندری هم می‌گویند، این روند فرایند شکل‌گیری مونسون است؛ البته مونسون فقط در هند نیست، در چین هم شاهد آن هستیم اما مهم‌ترین منطقه‌ای که مونسون شکل می‌گیرد شبه‌قاره هند، پاکستان و تا حدودی جنوب‌شرق ایران است که البته در ایران خیلی ضعیف‌تر از هند است. این جریان‌های اقیانوسی از شرق سومالی، یعنی جنوبی‌ترین مناطق اقیانوس هند تا شرقی‌ترین مناطق اقیانوس هند به‌سمت شبه‌قاره هند روانه می‌شوند و این پدیده را شکل می‌دهند. اگر روی کشور ما در ترازهای میانی جو، جریان‌های شمالی ضعیف و جریان‌های جنوبی تقویت شوند، طوری‌که بتوانند از شمال اقیانوس هند و خلیج‌فارس رطوبت را به‌سمت فلات ایران منتقل کنند، بعدازظهرها رگبار و رعدوبرق در مناطق جنوبی ایران هم شکل می‌گیرد، بارندگی در چنین وضعیتی ساعت مشخصی دارد، به‌طور معمول از ساعت سه و چهار بعدازظهر تا اوایل شب احتمال بارندگی وجود دارد که عمدتا هم حدود 20دقیقه تا نیم‌ساعت است و اصلا این‌طور نیست که ساعت‌ها بارندگی داشته باشیم. این بارش‌های رگباری در ساعت‌های بعدازظهر شکل می‌گیرد و از آن‌جایی‌که در مناطق کوهستانی هستند به سیلاب تبدیل می‌شوند. قوی و ضعیف بودن مونسون در ایران بسته به این است که چه مقدار جریان‌های مرطوب بتوانند از منطقه شبه‌قاره هند و پاکستان به‌سمت ایران نفوذ کنند، هر موقع نفوذ رطوبت قوی‌تر باشد بارندگی‌های جنوب‌شرق ایران هم قوی‌تر می‌شود، مانند امسال که انتظار آن را داشتیم.
جریان مونسون که عمدتا شبه‌قاره هند را در برمی‌گیرد یک الگوی تابستانه است. این بادها در منطقه هند از اواخر بهار شروع و تقریبا تا اوایل پاییز فعال است. اما در ایران از تیرماه شروع تا اواخر شهریور یا اوایل مهرماه ادامه دارد؛ البته این بادها بیشتر در جنوب‌شرقی ایران مانند سیستان‌وبلوچستان، شرق هرمزگان و جنوب فارس را دربرمی‌گیرد اما گاهی مانند روزهای گذشته این ابرها برای مدتی در شهرهای شمالی کشور ظاهر و منجر به بارش‌های رگباری می‌شود؛ بنابراین تکرار این حوادث در مردادماه کاملا طبیعی است. البته برخلاف تصورات بادهای موسمی همراه با بارش‌های رگباری سیلابی نیستند و همیشه تلفات جانی و مالی در بر ندارند. بخشی از تلفات‌ ناشی از سیل که سال‌های متوالی در شهرهای مختلف به وجود آمده ناشی از سوءمدیریت ما از منابع است؛ بنابراین نیمی از ویرانی‌های اخیر تقصیر خودمان است. زیرا وقتی روی رودخانه‌ای آسفالت ایجاد می‌شود یا در مکان اشتباهی سد می‌زنند، درختان منطقه را قطع می‌کنند یا در بستر رودخانه‌ها ساخت‌وسازهای غیراصولی می‌کنند، قاعدتا با وقوع بارش‌های رگباری رودخانه‌های جریان پیدا می‌کنند و خرابی‌های ایجاد می‌شود. وقتی با ساخت‌وسازهای غیرمهندسی طبیعت را دستکاری می‌کنیم، وقوع بارندگی‌های اینچنینی که عمدتا رگباری همراه با رعد برق است، برای ما سیل‌آسا می‌شود. وقتی حق طبیعت را رعایت نکنیم، خرابی آن دامان ما را می‌گیرد.  متاسفانه شدت و ضعف میزان بارندگی‌های مونسون قابل پیش‌بینی نیست. ممکن است یک روز در یک منطقه مانند امام‌زاده داوود(ع) شدت بارندگی به‌قدری زیاد شود که سیل رخ دهد و روز دیگر در منطقه‌ای دیگر مانند تجریش شدت بارندگی زیاد باشد؛ بنابراین میزان شدت و ضعف بارندگی‌ها مشخص نیست. چه بسا در سال66 همین بارندگی‌ها در دره تجریش سیل‌آسا بوده که 300نفر تلفات داده است؛ در نتیجه اینکه از چند روز قبل وقوع سیل را در منطقه‌ای پیش‌بینی کنیم، وجود ندارد. تنها زمانی وقوع سیل قابل پیش‌بینی است که ابر رشد کند و از طریق ماهواره‌ها قابل رصد باشد؛ البته تمام این پروسه برای تشخیص احتمال وقوع سیل در آن نقطه تنها نیم ساعت قبل از حادثه قابل بررسی است. یعنی تا رصد و وقوع سیل تنها نیم‌ساعت فرصت است؛ البته باز هم بستگی به سیستم ابر و بارندگی‌ها دارد. بنابراین در اینگونه مواقع مردم باید از قبل آمادگی‌های لازم را داشته باشند. بااین‌حال طی روزهای آینده مردم هرگز در بستر رودخانه نروند و ماشین آنجا پارک نکنند، عمده‌ترین تلفات روزهای اخیر برای کسانی بود که به بستر رودخانه رفته بودند، کسانی که سوار بر ماشین منتظر سیلاب شدند دیدند که آب خودشان را به همراه ماشین‌شان برد و آن‌ها غافلگیر شدند.