محمدناصر حق‌خواه|  حالا دیگر کمتر آدمی است که دست‌کم نام متاورس را نشنیده باشد؛ واژه‌ای که تا همین یک سال پیش برای خیلی‌ها ناآشنا بود، اما حالا با وجود تکرار آن در رسانه‌ها، خیلی‌ها متاورس را دست‌کم در حد یک نام می‌شناسند. تبیین و توضیح سازوکارها و اهداف دنیای پیچیده متاورس، نیازمند یک مقاله علمی مفصل است، اما حالا به‌بهانه خبری که به‌تازگی منتشر شده، قرار است در حد یک یادداشت مطبوعاتی به این موضوع بپردازیم. کاتریونا کمپبل، از مسوولان بریتانیا در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های نوظهور، به‌تازگی ادعا کرده است که نگهداری از کودکان مجازی که با شما بازی می‌‌کنند، شما را در آغوش می‌‌گیرند و حتی به شما شباهت دارند، تا پنجاه سال آینده به امری عادی تبدیل خواهد شد. این نوزادان فقط در دنیای دیجیتالی متاورس وجود خواهند داشت و با استفاده از فناوری واقعیت مجازی مانند هدست در دسترس هستند تا کاربر ارتباط مستقیم با کودک را حس کند!
این خبر عجیب که شبیه سوژه فیلم‌های آخرالزمانی است، یکی از پیامد‌های تازه دنیای متاورس است، اما در سال1992 یعنی سی سال پیش، از این خبرها خبری نبود. واژه متاورس اولین‌بار در این سال و در رمانSnow Crash  به کار رفت. در این رمان وقایع زندگی یک هکر و یک پیک تحویل پیتزا برای مافیا روایت شده است. قسمت‌هایی از رمان در یک کنسرت واقعیت مجازی در دنیای متاورس اتفاق می‌افتد. نوزده سال بعد از انتشار این رمان، متاورس به کلیدواژه رمان Ready Player One تبدیل شد. در این رمان، متاورس در حکم یک دنیای درحال‌گسترش به کار گرفته شد. قصه‌ای که بیشتر شبیه به پیش‌بینی علمی بود. اما متاورس دقیقا چیست؟ در ساده‌ترین تعریف می‌توان متاورس را فضایی دیجیتالی دانست که شباهت زیادی با جهان واقعی دارد، ولی فراتر از جهان فیزیکی است. در جهان واقعیت مجازی یا VR کاربران می‌توانند به انجام شغل روزمره بپردازند، با همدیگر بازی کنند و فعالیت‌های عادی‌ای را که در دنیای واقعی انجام می‌دهند، ادامه دهند. علاوه بر واقعیت مجازی، در دنیای متاورس چیزی به‌نام واقعیت افزوده یا AR هم داریم. واقعیت افزوده از داده‌های دیدنی، شنیدنی و حس‌کردنی استفاده می‌کند تا چیزی را به واقعیت مجازی بیفزاید؛ یعنی درون خود متاورس ساخته‌وپرداخته می‌شود و کمتر به دنیای واقعی نگاه می‌کند. اما حتما تاکنون نام NFT را هم شنیده‌اید. NFT در واقع نمادی از اشیای منحصربه‌فرد است که کپی‌شدنی نیستند و امکان ساخت بدل آن‌ها وجود ندارد. معماری بلاک‌چین به‌گونه‌ای است که از مالکیت موجودی‌های فیزیکی به‌خوبی حفاظت می‌کند و این سازوکار می‌تواند ترس موجود درباره ازبین‌رفتن دارایی‌ها را در دنیایی که مجازی است و چیز ملموس و عینی وجود ندارد، از بین ببرد. بنابراین، هنرمندان یا صاحبان محتوا در دنیا می‌توانند با رمزنگاری اثرشان نه‌تنها آن را حفظ کنند و مانع از مالکیت دیگران بر آن شوند، بلکه کسب درآمد هم بکنند. اما تا اینجای مطلب را احتمالا با این پرسش خوانده‌اید که «خب قضیه این زمین‌ها که همه می‌گویند و خیلی گران هم خریدوفروش می‌شود چیست؟» زمین‌های دیجیتال یا متاورس، دارایی‌های محدودی هستند و قرار نیست چون مجازی‌اند، تا ابد امکان گسترش داشته باشند؛ درست مانند زمین‌های روی زمین. کمیاب‌بودن آن‌ها یکی از اولین مؤلفه‌هایی است که بر قیمت تأثیر می‌گذارد. موقعیت مکانی، عامل دیگری در خرید زمین در متاورس است. مکان‌های مهم و برجسته در متاورس، مانند دنیای واقعی ارزشمندترند. درواقع دنیای متاورس نه پدیده‌ای کاملا از نو ساخته‌شده و اختراع جدید، که برداشتی مجازی از دنیای واقعی و شبیه‌سازی کامل آن برای ساده‌سازی زندگی انسان معاصر است؛ انسانی که پولش رمزارز دیجیتال است، محل کارش دنیای سه‌بعدی است، سرگرمی‌اش کنسرت و بازی در صفحه موبایل و کامپیوتر است و زمین و ساختمانش مجازی است؛ این یعنی ایستادن در آغاز دنیایی جدید.