حال امروز نیز بازار ارز روزهای پرالتهابی را سپری می کند تاجایی که سران سه قوه در جلسه شورای عالی هماهنگی سران قوا، اختیارات جدید و ویژه ای به بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز دادند. همچنین براساس مصوبه سران قوا این جلسه، معاملات فردایی طلا همانند معاملات فردایی ارز، ممنوع و غیرقانونی شناخته شد و فعالان این بازار به جرم اخلال اقتصادی، تحت پیگرد قرار خواهند گرفت.
دستگیری ۱۶ نفر از اخلالگران بازار ارز
برهمین اساس، پلیس امنیت اقتصادی در راستای اجرای مصوبه اخیر سران قوا مبنی بر غیرقانونی بودن معاملات فردایی طلا و ارز با عنایت به اینکه اخلالگران بازار ارز و طلا با ایجاد تقاضای کاذب و غیرواقعی نسبت به افزایش تقاضا و بالا بردن قیمت طلا و ارز اقدام میکردند، با اشراف اطلاعاتی نسبت به شناسایی مخلان بازار ارز فردایی و طلا اقدام و با هماهنگی قضائی و بانک مرکزی 16نفر از اخلالگران و سرشاخههای تاثیرگذار در این بازار را دستگیر کرده است. مهدی حاجیان، سخنگو و معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی در این زمینه گفته است: با توجه به مصوبه اخیر، شناسایی و دستگیری افرادی که اقدام به اخلال در این بازار میکنند در دستور کار پلیس بوده و ماموران فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی به کسانی که در این بازار فعالیت داشته یا قصد ورود به این بازار غیر قانونی را دارند، هشدار جدی میدهد که تحت رصد پلیس هستند و درصورت مشاهده برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
پیشبینی ریزش ارز
رئیس کل بانک مرکزی اخیراً در خصوص افزایش قیمت دلار در بازار گفته است: « با پوشش کاملی که در این بازارها انجام میدهیم قطعاً آرامش در بازار ایجاد میشود؛ البته بانک مرکزی از ظرفیت قوانین موجود استفاده میکند و بهزودی اختیارات ویژهای هم برای بانک مرکزی اضافه میشود و میتواند به تعادل در بازار کمک زیادی کند.»
نکته قابل توجه اینجاست که در سال 1401 مولفههای سمت عرضه ارز نیز در کشور با بهبود مواجه شده و منابع بانک مرکزی برای مدیریت بازار افزایش یافته است. همچنانکه به گفته وزیر نفت، وصولیهای ارزی حاصل از فروش نفت، فرآورده، میعانات، گاز و پتروشیمی رشد 60درصدی داشته و افزایش معاملات در سامانههای نیما و بازار متشکل ارزی نشاندهنده کفایت منابع ارزی برای مدیریت بازار ارز است. از این رو میتوان نتیجه گرفت، ورود دلار به کانال 31هزار تومان بدون وجود پشتوانه اقتصادی که ناشی از محدودیت منابع ارزی بانک مرکزی باشد، منجر به ریزش مجدد خواهد شد.
همچنانکه یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، در رابطه با پیشبینیهای صعودی در بازار ارز به تسنیم گفته است: طبق واقعیتهای اقتصادی نرخ فعلی دلار صحیح نبوده بلکه مقدار حقیقی آن حدود 25-20 هزار تومان یا حتی کمتر است؛ از دلایل متعدد اثرگذار در قیمت فعلی ارز کشور میتوان به فضای روانی ایجاد شده، مسائل بینالمللی، جنگ روسیه با اوکراین و موضعگیریها در مورد مذاکرات را نام برد. تجربه سالهای قبل نشان داده که هر زمان بانکمرکزی با قدرت بهصورت مستقیم کنترل بازار را در دست گرفته، بازار به تعادل نزدیک شده و اثرات آن در کاهش نوسانات ارزی مشهود می شود و ورود مستقیم بانک مرکزی در بازار ارز، بسرعت به تعادل این بازار کمک خواهد کرد.
مداخله در بازار چقدر امکانپذیر است؟
البته باید به این نکته نیز توجه داشت که مداخله بانک مرکزی در بازار ارز نیز موقتی است و نمیتواند یک سیاست دائمی باشد. از سوی دیگر، دخالت بانک مرکزی در این بازار که در جهت کاهش نرخ ارز با هدف کنترل افزایش قیمتها صورت میگیرد، پس از این مداخله موقتی و ایجاد فشار بر ذخایر ارزی بانک مرکزی ، اگر مشکل ارز ریشه ای حل نشود مجددا موجب جهش یکباره نرخ ارز در جهت تطبیق با واقعیتهای اقتصادی خواهد شد.
در سال 1400، دولت برای تخصیص ارز ترجیحی باید برای هر دلار 20هزار تومان مابهالتفاوت ارز ترجیحی با ارز نیمایی را پرداخت کرد. برخی کارشناسان عقیده داشتند با قطع شدن وابستگی معیشت مردم به دلار میتوان به بهبود اوضاع معیشت آنها با اجرای سیاستهای جدید اقتصادی امیدوار بود. اما دولت باید در کنار مردمیسازی یارانهها، در راستای کاهش نرخ ارز در بازار آزاد نیز بکوشد تا هزینههای مردم با دلار 4هزار تومانی تبدیل به دلار 30هزار تومانی نشود.
افزایش فروش نفت، راهحلی برای بهبود بازار
یکی از راههایی که میتواند مشکل ارز در کشور را حل کند، افزایش فروش نفت است؛ عاملی که هم موجب رونق در اقتصاد ایران میشود و هم تاثیر مثبتی در بازارهای جهانی در شرایط بحران انرژی خواهد داشت. همچنانکه وزیر نفت پس ازپایان بیستونهمین نشست اوپک پلاس گفت: معتقدم و بار دیگر لازم است تأکید کنم که وضعیت بازار جهانی نفت بهگونهای است که بازگشت نفت ایران به بازار میتواند بهطور قابل توجهی پاسخگوی نیاز مشتریان و عامل ایجاد تعادل و آرامش در بازارهای جهانی باشد؛ بهویژه آنکه با نزدیک شدن به فصل تابستان و آغاز مسافرتها در اروپا و آمریکا، شاهد افزایش تقاضای جهانی برای نفت و فرآوردههای نفتی خواهیم بود و در چنین شرایطی، کشورهای مصرفکننده احتمالاً فشارهای قیمتی مضاعفی را بهویژه در سمت بازار فرآوردههای نفتی متحمل خواهند شد. جواد اوجی اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران همواره بر این مساله تأکید دارد که برای تأمین امنیت عرضه به سود مصرفکنندگان، بازارهای بینالمللی انرژی و اقتصاد جهان باید از سیاسی کردن مقوله انرژی و اعمال تحریمهای ظالمانه بر تولیدکنندگان پرهیز کرد، چراکه بر هم خوردن امنیت انرژی و شدت گرفتن نوسانات بازار یک بازی باخت - باخت برای همه بازیگران این عرصه است.