باقری باید امتیازات ملموسی بگیرد
از سوی دیگر، اگرچه در این روزها مذاکرات به‌ظاهر متوقف است اما تلاش‌های دیپلماتیک و موضع‌گیری‌ها در داخل و خارج متوقف نشده است و طرفین هنوز نیم‌نگاهی به میزی دارند که در گذشته نه چندان دور برجام را رقم زده است؛ هرچند با بدعهدی و قلدرمآبی ترامپ تمام تلاش‌ها به پرتگاه برده شد اما طرف‌های دیگر هنوز هم به‌دنبال احیای برجام و بازگشت آمریکا هستند.
در چنین شرایطی، خبرها از سفر معاون مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران حکایت دارد. «انریکه مورا» سه‌شنبه هفته جاری برای ادامه گفت‌وگو با مسؤولان جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر خواهد کرد. با توجه به نقش اتحادیه اروپایی در زمینه مبادله دیدگاه‌های تهران و واشنگتن، سفر انریکه مورا به تهران می‌تواند گام جدیدی برای رایزنی‌های سازنده پیرامون موضوعات اندک ولی مهم باقی‌مانده تلقی شود.
قهرمانپور: انتقادات حتما تاثیر داشته است
در این زمینه با رحمان قهرمانپور، کارشناس مسائل بین الملل گفت‌وگو کردیم. وی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» اظهار داشت: هر تیمی قاعدتا یک استراتژی و مجموعه تاکتیک‌ها را در مذاکرات دارد و براساس آن عمل می‌کند.
وی افزود: اگر می‌خواهید در این راستا نگاهی مقایسه‌ای به عملکرد دو تیم مذاکره‌کننده داشته باشیم باید بگویم که تیم دوران آقای ظریف تیمی بود که هم برجام را در سال ۹۴ به سرانجام رساند و هم به دنبال احیای آن بود.
قهرمانپور با بیان اینکه با توجه به شرایطی که گفته شد این تیم ترکیب یکدستی بود و تجربه سال‌های ۹۲ تا ۹۸ را داشت، ادامه داد: هرچند تعدادی از اعضای تیم عوض شده بودند اما هنوز ستون فقرات آن تیم ثابت بود؛ بنابراین وضعیت آن‌ها با وضعیت آقای باقری که در دولت جدید کار را دست گرفت قدری متفاوت است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: در آن زمان مسائل از جهات مختلف با وضعیت آقای باقری فرق می‌کرد. آقای باقری از جانب اصولگراها می‌خواست مذاکره کند قاعدتا باید نشان می‌داد که اصولگراها در مواضع خود سخت‌تر از اصلاح‌طلبان هستند.
وی با بیان اینکه مذاکرات با این رویکرد آغاز شد، گفت: کار به جایی رسید که گفته شد امکان توقف مذاکرات و منتفی شدن مذاکرات وجود دارد اما بعدها دیدیم که تاکتیک‌های تیم مذاکراتی فرق کرد و آقای باقری موضع اولیه خود را تغییر داد و به این سمت رفت که مذاکرات را انجام دهد.
تغییر موضع باقری در طول مذاکرات
قهرمانپور با تاکید بر اینکه باقری در برخی از خواسته‌های خود در طول مذاکرات تغییر موضع داد، تصریح کرد: این موضوع نتیجه تصمیم‌هایی بود که خارج از تیم مذاکره‌کننده گرفته می‌شد و آقای باقری هم بارها اعلام کرده بود که تابع مسؤولان ارشد نظام است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه ما یک تغییر تاکتیک را شاهد بوده‌ایم، گفت: با آن تغییر تاکتیک مذاکرات پیش رفت و تا پایان سال ۱۴۰۰ دو طرف به نقطه توافق نزدیک شدند اما به خاطر فعل و انفعالات سیاست داخلی و مسائلی که در سیاست داخلی وجود داشت این بحث مطرح شد که دولت اصولگرا و تیم مذاکراتی اصولگرا باید امتیازات ملموس و روشنی بگیرد و یکی از این امتیازات خارج کردن سپاه از FTO است.
وی افزود: مذاکرات بر سر این موضوع فعلا به بن‌بست کشیده شده است و باید ببینیم تیم مذاکراتی جدید چگونه می‌تواند از این وضعیت عبور کرده و به سمت اجرای برجام حرکت کند.
قهرمانپور خاطرنشان کرد: در این شرایط آقای نبویان نزدیک به جبهه پایداری و آقای جلیلی از کسانی بودند که قبل از تیم فعلی و در زمان تیم قبلی هم مخالف روند مذاکرات بودند و خود آقای باقری هم در گذشته با این‌ها بود. این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: یعنی در دوران آقای ظریف اساسا به نفس مذاکره و انجام مذاکره انتقاد داشتند و حرف‌شان این بود که ایران باید از لحاظ توان فنی به نقطه‌ای برسد که طرف مقابل بیاید و از ایران خواهش کند که فعالیت‌های هسته‌ای خود را کنار بگذارد و امتیازات ملموسی بدهد.
تاثیر انتقادها بر روند مذاکرات
وی خاطرنشان کرد: یک دیدگاه این بود که آرمانگرایانه بود و اصولگرایان با آن همراهی نداشتند و آن را قدری آرمانگرایانه می‌دانستند و معتقد بودند که چنین اتفاقی ممکن است به این زودی‌ها رخ ندهد تا از نظر فنی به جایی برسیم که طرف مقابل مجبور باشد که خواسته‌های ما را بپذیرد.
قهرمانپور ادامه داد: اختلاف دیدگاه در جریان اصولگرا وجود داشت اما اینکه وضعیت فعلی مذاکرات نتیجه این انتقادات است ما داده و شواهد مشخصی نداریم. می‌دانیم که در جریان اصولگرا دیدگاه‌های متنوعی وجود داشت اما اینکه وضعیت فعلی ناشی از مخالفت چند نفر باشد بدون داده و تایید است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: به نظر می‌رسد که مساله اجماعی است و جمع‌بندی شده که سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی خارج شود. درصورتی‌که انتقادات آقای نبویان و افراد دیگر صرفا محدود به یک مورد خاص نبود و چند مورد مطرح می‌کردند و به کلیات مذاکره و اصل مذاکره و امتیازدهی به طرف مقابل انتقاد داشتند.
وی خاطرنشان کرد: باید گفت این انتقادات حتما تاثیر داشته است و قبل از انتقاد برخی از مذاکرات تصور رایج بر این بود که اصولگراها از این وضعیت حمایت می‌کنند و با هم متحد و یکدست هستند؛ در نتیجه وقتی این انتقادات مطرح شد به‌صورت طبیعی معلوم شد که طیفی از اصولگراها موافق احیای برجام یا مذاکره نیستند.
بن‌بست موقت در مذاکرات هسته‌ای
وی ادامه داد: نظام تصمیم‌گیری به این نتیجه رسید که برای اجرای برجام باید امتیاز روشن و شفاف گرفته شود و امتیاز این است که سپاه از ذیل گروه‌های تروریستی خارج شود؛ البته دوستانی که مخالفت می‌کردند مخالفت‌شان با یک یا دو مورد نبود و فهرست بلندبالایی داشتند.
قهرمانپور تاکید کرد: اگر این انتقادها تاثیر داشت قاعدتا ما الان در این مرحله از مذاکرات نبودیم و به لحاظ فنی درحال‌حاضر توافق‌ها انجام شده است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: ما باید ببینیم چرا توافق می‌کنیم؛ آرمان‌گرایی و واقع‌بینی اینجا خودش را نشان می‌دهد. اگر ما بگوییم که بر سر اجبار یا اینکه طیف خاصی در داخل نظام باقی را دور زده‌اند، تحلیل واقع‌بینانه نیست.
وی تاکید کرد: بنابراین دیدیم که نظام در اوایل دهه۹۰ تصمیم گرفت این مساله را حل کند و وارد مذاکرات محرمانه با آمریکا در عمان شد و بعد از آن مذاکرات وین آغاز و درنهایت منجر به برجام شد.
قهرمانپور با بیان اینکه این یک تصمیم عقلانی با هدف مشخص بود، افزود: هدف مشخص هم کاهش تحریم‌ها و فشارهای خارجی و باز کردن فضای مانور برای ایران در منطقه و در سطح نظام بین‌الملل بود.
قهرمانپور با تاکید بر اینکه باقری در برخی خواسته‌های خود در طول مذاکرات تغییر موضع داد، تصریح کرد: این موضوع نتیجه تصمیم‌هایی بود که خارج از تیم مذاکره‌کننده گرفته می‌شد و آقای باقری هم بارها اعلام کرده بود که تابع مسؤولان ارشد نظام است
