فرمانده اقتصادی کیست؟
پس از انتصاب محسن رضایی به معاونت اقتصادی دولت که در انتخابات ریاست‌جمهوری گذشته وعده‌های بزرگ اقتصادی را به مردم داده بود، بسیاری وی را فرمانده تیم اقتصادی دولت قلمداد می‌کردند اما وضعیت به‌گونه‌ای دیگر شد و محمد مخبر این ردا را به تن کرد. حضور مسعود میرکاظمی در سازمان برنامه‌وبودجه، علی صالح‌آبادی در بانک مرکزی، خاندوزی در وزارت اقتصاد و عبدالملکی در وزارت کار، تیم اقتصادی دولت را پس از چندماه تکمیل کردند تا برای حل مشکلات معیشتی و در راستای وعده‌های داده شده، قدم‌هایی برداشته شود اما حالا پس از گذشت چندین ماه ناهمپوشانی‌ها باعث شده است شرایط جدیدی رقم بخورد.
پیام‌های حذف دو معاون
گمانه‌زنی‌ها درخصوص تغییر در تیم اقتصادی دولت در هفته‌های گذشته موردتوجه افکارعمومی قرار گرفته بود. نارضایتی مردم از وضعیت موجود و افزایش قیمت برخی کالاها باعث شده است تا شاید شاهد تصمیم‌گیری در خصوص تغییراتی باشیم که تحولات متفاوتی را در پی خواهد داشت. ظهر روز یکشنبه بود که پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت در خبری نوشت که «محمد مخبر»، معاون اول رییس‌جمهور مصوبه مربوط به حذف معاونان اجرایی و اقتصادی رییس‌جمهور از ترکیب کمیسیون اقتصاد دولت را ابلاغ کرد. پس از انتشار این خبر، گمانه‌زنی‌ها درخصوص تغییر در تیم اقتصادی دولت قوت گرفت. محسن رضایی که خود را در قواره رییس‌جمهور می‌دید حالا با چالش‌هایی در حل معضلات اقتصادی مواجه است. روز 29آذر بود که محسن رضایی، معاون اقتصادی رییس‌جمهوری در اظهاراتی، خبر از دوبرابرشدن میزان یارانه‌های نقدی از دی‌ماه داد و با واکنش احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد مواجه شد. وی خبر دو برابرشدن مقدار یارانه‌ها از دی‌ماه را تکذیب کرد؛ فقط خاندوزی نبود که به اظهارات رضایی واکنش نشان داد. سیدابراهیم رئیسی، رییس‌جمهوری نیز روز اول دی‌ماه در جلسه هیات دولت، بدون اشاره به خبر دوبرابرشدن یارانه‌ها بر ضرورت هماهنگی کامل در دولت در زمینه اطلاع‌رسانی تاکید کرد و گفت: «اعلام مواضع و اطلاع‌رسانی از مسائل مرتبط با دولت باید کاملا با هماهنگی سخنگوی دولت انجام شود. از سوی دیگر، مدیر و محور اقدامات و برنامه‌های اقتصادی دولت شخص معاون اول رییس‌جمهور است و هرگونه اطلاع‌رسانی درخصوص مباحث اقتصادی نیز باید با هماهنگی ایشان باشد». در ادامه این روند اگرچه علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت با انتشار مطلبی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: تغییر در ترکیب کمیسیون اقتصادی بنا به درخواست خود این اعضا و به‌دلیل اشتغالات متعدد و عدم امکان حضور ایشان در جلسات کمیسیون، در جلسه دولت مصوب شد؛ تا حد نصاب قانونی تشکیل جلسات کمیسیون رعایت شود اما وضعیت اقتصادی موجود و شرایط نگران‌کننده آینده می‌تواند زمینه‌های تغییر در تیم دولت اقتصادی را فراهم کند؟
سلطانی: ساختارهای معیوب اقتصادی باید اصلاح شود
در این زمینه با احسان سلطانی، کارشناس مسائل اقتصادی به گفت‌وگو نشستیم. وی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» با بیان اینکه حدود یک‌ششم از فرصت دولت گذشته است، گفت: دولت هنوز نتوانسته خود را از گرفتاری‌ها و چاله‌هایی که دولت قبل ایجاد کرده است نجات بدهد. وی با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی اقتصادی مشکلات زیادی را شاهد هستیم، گفت: دولت قبلی دلار را گران تحویل دولت فعلی داده است و از طرف دیگر وقتی قیمت مواد غذایی در دنیا بالا می‌رود، ما با افزایش قیمت در حوزه روبه‌رو هستیم که دولت باید با آن مقابله کند.
سلطانی تاکید کرد: شاهد این هستیم که تعداد زیادی از رسانه‌ها و اقتصادخوانده‌ها که در سال‌های قبل عادت کرده بودند سوار موج تورمی شوند و درآمدهای مختلفی به دست بیاورند هنوز کاملا فعال هستند. ایجاد انتظار تورمی بخش مهمی از این کارکرد است که درحال انجام است؛ چه کسی باید جلوی این‌ها را بگیرد؟ این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه باید ساختارهای معیوب اقتصادی را اصلاح کنیم، گفت: بانک‌های خصوصی چه کاری انجام می‌دهند و چرا کسی بررسی نمی‌کند که این‌ها چند درصد تسهیلات را به خودشان می‌دهند. بانک‌های خصوصی حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات گرفته اند و وام نداده اند. هیچ‌کس بررسی نمی‌کند که این‌ها کجا رفتند. این بانک‌ها برای تامین مالی ایجاد شده‌اند اما دست به سفته‌بازی زده‌اند. دولت تا مشکلات ساختاری را حل نکند کاری نمی‌تواند از پیش ببرد.
گروه‌های سفته‌باز و نوسان‌گیر هنوز فعال هستند
وی ادامه داد: گروه‌های سفته‌باز و نوسان‌گیری که سال‌های گذشته عادت کرده‌اند سوار موج شده و برای خود درآمد کسب کنند، هنوز هم فعال هستند.
سلطانی گفت: هزینه‌های تولید در ایران در زمان حاضر پایین است و حدود یک‌پنجم دنیاست اما می‌بینید که تولیدکننده ایرانی کالای تولیدشده خود را به قیمت خارجی در کشور می‌فروشد.
وی خاطرنشان کرد: این مشکلات از دولت‌های قبل به ارث رسیده است و تنها شعار اقتصاد بازار آزاد را می‌دهند. ما یک هرج‌و‌مرج را شاهد بوده‌ایم و به این دولت هم رسیده است. تا ساختار حل نشود مشکلی حل نخواهد شد. با ایجاد بی‌رویه انتظار تورمی نه‌تنها مشکلات اقتصادی برطرف نمی‌شود بلکه هر روز تشدید می‌شود. این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه دلار چهارهزار تومانی نباید ۲۴هزار تومان بشود، خاطرنشان کرد: البته بلاتکلیفی در پرونده هسته‌ای نیز به این شرایط دامن زده است، اگر ما قرار است از شرایط تحریمی خارج شویم باید سیاست‌گذاری دقیقی انجام شود و اجازه ندهیم عده‌ای از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. سلطانی گفت: اگر قرار است تا ۱۰سال آینده تحریم باشیم، باید براساس آن برنامه‌ریزی کنیم اما در شرایطی که هر کسی هر کاری انجام دهد، نمی‌توان زندگی کرد و مشکلات اقتصادی برطرف نخواهد شد.
طرفداران اقتصاد لیبرالی هنوز مشغول هستند
این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه اقتصاد آزاد برای کشوری است که زیرساخت‌های آن را داشته باشد، افزود: این شرایط برای ما که تحریم و هزاران مشکل دیگر داریم قابل قبول نیست. عده زیادی از آدم‌های اقتصادی دولت قبل هنوز مشغول هستند. کسانی که مسببان وضعیت فعلی هستند نباید ادامه‌دهنده آن مسیر در این دولت باشند.
سلطانی ادامه داد: پالس‌های منفی هم باعث انرژی منفی در جامعه می‌شود که این موضوع نیز باید کنترل شود. دولت باید اقتدار داشته باشد و بساط دزدها را جمع کند. کسانی که در دوره‌های قبلی توانستند سودهای تورمی ببرند باید کنار گذاشته شوند. وی افزود: درحال‌حاضر نیز همان آدم‌های قبلی که منتسب به طرفداران اقتصاد لیبرالی و مکتب نیاوران بودند هنوز هم حاکم هستند. ببینید در سازمان برنامه‌وبودجه چه کسانی حضور دارند. در رسانه‌ها هم همین‌طور اقتصاد بازار آزاد در هیچ کجای دنیا مثل ایران نیست. سیستم اقتصادی که با سود تورمی اداره شود معلوم است که با بن‌بست مواجه خواهد شد.
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: صرفا تحریم‌ها باعث شرایط فعلی نیست. در هشت سال جنگ تحمیلی قیمت دلار ۴ و نیم برابر شد و در دوره پهلوی تنها ۶برابر شده است. در صد سال انتهای قاجار هم قیمت ارز تنها هفت برابر شده است. این‌ها نشان می‌دهد که شش و هفت برابر شدن قیمت دلار در چند سال برنامه‌ریزی شده بوده است. برای اینکه عده‌ای می‌خواستند در دولت قبل تا وقت دارند جیب‌های خود را پر کنند.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: آقای رئیسی نباید در تله روحانی بیفتد. تفکری که تاکنون حاکم بوده جز غارت منابع و استیصال دولت نتیجه نداده است. علم اقتصاد نمی‌گوید که شما تور‌م‌سازی کنید.
وی افزود: آقای رئیسی باید بگوید که می‌خواهد کشور را با موازین اسلامی اداره کند و کاری به نظریات عده‌ای در آمریکا نداشته باشد. تازه خود آمریکایی‌ها هم از این موضوع عبور کردند. آن‌ها پس از افزایش مالیات از مردم متوجه شدند که نه‌تنها باعث شکوفایی بنگاه‌ها نشده، بلکه تولید توسط همان آدم‌ها به چین منتقل شده است. ما نباید نسخه‌های شکست‌خورده را پیاده کنیم.
سلطانی تاکید کرد: دو دیدگاه در دنیا مطرح است؛ یکی به مردم اهمیت می‌دهد و دیگری به سرمایه‌داران. در آمریکا هم همین است و دموکرات‌ها به مردم اهمیت می‌دهند و جمهوری‌خواهان به بنگاه‌ها و سرمایه‌داران. دولت رئیسی که دولت عدالتخواه و دولت مردمی است می‌تواند بر مدار آن دیدگاه جلو برود و باید به مردم توجه کنند.
