اعتراض به بنبست سیاسی در بغداد
شهرهای مختلف عراق دیروز شاهد برگزاری تظاهرات در اعتراض به تاخیر در تشکیل دولت شد. عراقیها روز گذشته در بغداد و چند شهر دیگر مانند واسط، کربلا، نجف، سلیمانیه، مثنی، بصره، بابل و دیوانیه تظاهرات برگزار کرده و خواستار تشکیل هرچه سریعتر دولت جدید شدند. به گزارش رسانههای عراقی، معترضان با سردادن شعارهایی خواستار پایان دادن به اختلافات سیاسی و خروج از بنبست سیاسی شده و اعلام کردند که باید هرچه زودتر دولتی تشکیل شود که خواستههای شهروندان عراقی را برآورده کند. درهمین ارتباط، «عدنان العیدانی»، از فعالان عراقی حاضر در تظاهرات به العربی الجدید گفته که این تظاهرات در صورت حل نشدن پرونده تشکیل دولت، تظاهرات و اعتراضات همه شهرها و مناطق عراق را دربرخواهد گرفت. سازماندهندگان تظاهرات با صدور بیانیهای اعلام کردند که تظاهرات آنها در اعتراض به وضعیت فقر، گرانی، درمان، آموزش ضعیف، فساد و نبود قانون صورت گرفته و به دلیل همین اوضاع است که تشکیل دولت با تاخیر مواجه میشود.
اصرار ائتلاف سهگانه عراق بر تشکیل دولت ائتلافی
با گذشت 6ماه از برگزاری انتخابات پارلمانی در عراق، هنوز چشمانداز تشکیل دولت جدید در این کشور مبهم است. علت اصلی تشکیل دولت جدید عدم تفاهم احزاب و ائتلافات سیاسی در چگونگی تشکیل دولت و اصرار ائتلاف سهگانه بارزانی، صدر و حلبوسی بر تشکیل دولت اکثریت و کنار گذاشتن بخش بزرگی از نیروهای سیاسی عراق گزارش شده است. درصورتیکه روند کنونی تشکیل دولت در این کشور ادامه یابد، راهی برای برونرفت از بنبست سیاسی متصور نیست.یکی از علل اصلی بنبست کنونی در عراق را ناتوانی ائتلاف سهگانه حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی، جریان صدر به رهبری مقتدی صدر و ائتلاف بخشی از سنیهای عراق به رهبری الحلبوسی، رییس مجلس این کشور برای تشکیل دولت اکثریت از طریق مجاب کردن دوسوم 329نماینده مجلس برای تشکیل جلسه تعیین رییسجمهور جدید کشور از میان احزاب کرد است.این ائتلاف همچنان ناتوان از تشکیل دولت جدید عراق خواهد بود و جریان صدر با داشتن بیشترین تعداد نماینده در مجلس عراق چارهای جز دعوت از چهارچوب هماهنگی برای مشارکت در تشکیل دولت نخواهد داشت و بهاینترتیب، دولت جدید عراق نیز مانند گذشته شامل اکثر احزاب و گروههای سیاسی این کشور خواهد بود.
شروط غیرمنطقی صدر
با گذشت بیش از 6ماه از برگزاری انتخابات پارلمانی عراق در دهم اکتبر 2021 (18مهر 1400) همچنان ماراتن تشکیل دولت جدید ادامه دارد. در چند ماه گذشته، ائتلاف «انقاذ الوطن» یا همان ائتلاف «نجات میهن» متشکل از جریان صدر به رهبری مقتدی صدر، حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی و ائتلاف السیاده (همپیمانی سُنی حاکمیت) به رهبری «محمد الحلبوسی و خمیس الخنجر» بر تشکیل دولت اکثریت ملی اصرار دارند. در مقابل نیز چارچوب هماهنگی شیعیان به همراه متحدان خود با متهم کردن مقتدی صدر به یکجانبهگرایی، خواهان تشکیل دولت وحدت ملی با حضور نمایندگان تمامی جریانهای سیاسی هستند.با این اوصاف، مقتدی صدر پس از شکست در به حد نصاب رساندن نشستهای پارلمان در 23 و 30مارس 2022 (3 و 10فروردین 1401)، ضربالاجل 40روزهای را برای تشکیل دولت ازسوی چارچوب هماهنگی شیعیان اعلام کرد. در این میان، مقتدی صدر یکی از شروطی که تعیین کرده این است که سلاحهای جناحها یا همان جریانهای حاضر در حلقه مقاومت ظرف چند ماه به سازمان حشدالشعبی تحویل داده شود. درواقع، رهبر جریان صدر مشارکت و حضور حشدالشعبی در دولت جدید عراق را مشروط به تحویل سلاح گروههای مقاومت در عراق کرده بود. اکنون این درخواست مقتدی صدر سطحی قابلتوجه از واکنشها را به همراه داشته است. همچنین، خواسته مقتدی صدر در مقام یک مساله مهم در کانون توجهات و تحلیل ناظران سیاسی نیز قرار گرفته است. خواسته مقتدی صدر برای خلع سلاح گروههای مقاومت بهعنوان یکی از پیششرطهای او برای ائتلاف با چارچوب هماهنگی شیعیان در دولت جدید عراق را میتوان به نام دفاع از منافع ملی عراقیها و به کام دولت آمریکا ارزیابی کرد. در حقیقت، خواسته صدر همان خواستهای است که سیاستمداران واشنگتن طی سالهای اخیر بهطور مداوم خواستار آن بودهاند.
تاخیر در تصویب لایحه بودجه عراق
تعطیلی پروژههای عمرانی و اقتصادی و عدم تصویب لایحه بودجه سال جاری۲۰۲۲ از دیگر حواشی عدم معرفی دولت جدید در عراق است که مردم این کشور را به واکنش برانگیخته است. سازماندهیکنندگان تظاهرات در بیانیهای تاکید کردند: تظاهرات در اعتراض به وضعیت کشور، گرسنگی، فقر، گرانی کالاها، کمبود داروها، ضعف آموزش، فروپاشی نهادها، فساد و نبود قانون بهعنوان نتیجه طبیعی تعلل در تشکیل دولت و منازعه و ستیز بر سر مناصب و پستهاست. در این بیانیه از مردم خواستهشده در تجمعاتی چشمگیر بهصورت واحد و یکپارچه در تظاهرات سراسری امشب (جمعه) پس از مدتی جمود شرکت کنند، مردم در این تظاهرات پیشنهادهایی برای حل بحران کنونی یا از طریق پیشنهاد مجموعه شخصیتهایی برای ریاستجمهوری و نخستوزیری یا درخواست انحلال پارلمان و دیگر مطالبات مربوط به موج گرانی مطرح خواهند کرد.از سوی دیگر، «حسن البهادلی»، فعال اجتماعی اهل بغداد با بیان اینکه این تظاهرات به دور از هرگونه رویکرد سیاسی است، تاکید کرد: گروههای سیاسی در میان خود مشغول ستیز و منازعه برای تحقق منافع خود هستند و هیچ اهتمام و توجهی به حال مردم و کشور ندارند؛ لذا تصمیم به برگزاری تظاهرات گرفتیم.البهادلی تاکید کرد: مردم منتظر شکلگیری دولتی هستند که به فکر اوضاع نابسامان معیشتی و اقتصادی و اجتماعی باشد و بتواند ضمن ارائه لایحه کارآمد بودجه و اقدامات مناسب از شدت بحران معیشتی مردم بکاهد.این در حالی است که نیروهای امنیتی اقدامات سختگیرانهای را بهخصوص در میدان الفردوس در مرکز بغداد و مسیرهای منتهی به آن اتخاذ کرده بودند.این تظاهرات درحالی برگزار شد که گروههای سیاسی عراقی علیرغم گذشت بیش از چند ماه از برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی در ۱۰اکتبر تاکنون موفق به انتخاب رییسجمهوری، فراکسیون اکثریت و درنهایت معرفی نامزد نخستوزیری برای تشکیل کابینه جدید نشدهاند.