ایرانیان؛ دشمن سلامت در تغذیه
هرچند گرانی‌ها و فرازوفرودهای اقتصادی در
سه، چهار سال اخیر سبب کاهش مصرف گوشت‌قرمز، ماهی و حتی مرغ شده اما مطابق با آخرین آماری که از میزان مصرف برخی مواد غذایی ازسوی ایرانیان نسبت با شاخص‌های جهانی منتشر شده، مصرف بالای نوشابه به‌جای شیر -آن هم در شرایطی که تقریبا در یک محدوده قیمتی قرار دارند-حاکی از شرایط نادرست فرهنگ تغذیه بین مردم کشور است. این نبود تعادل در سایر اقلام غذایی همچون نان، روغن و شیر نیز مشهود است؛ به‌طوری‌که میزان مصرف نان در ایران رقم خیره‌کننده‌ای دارد. سرانه مصرف نان هر ایرانی در سال درحالی 160کیلوگرم است که این آمار در جهان تنها 25کیلوگرم است. درواقع ایرانی‌ها 6برابر آمار جهانی نان می‌خورند و از این لحاظ در صدر جهان قرار دارند.
همزمان سرانه مصرف شکر ایرانی‌ها بین ۲۱ تا ۲۴کیلوگرم است. درحالی‌که میانگین جهانی آن، فقط پنج کیلوگرم است. این، یعنی ایرانی‌ها پنج برابر مردم جهان از شکر استفاده می‌کنند. ایرانی‌ها علاوه‌بر شکر، در مصرف نمک هم زیاده‌روی می‌کنند. سازمان جهانی بهداشت، میانگین مصرف نمک برای هر فرد در جهان را پنج گرم عنوان کرده و این میزان را دوبرابر میزان توصیه‌شده این سازمان دانسته است اما ایرانی دو تا سه‌برابر بیشتر از این مقدار نمک مصرف می‌کنند. از سوی دیگر، در شرایطی که سرانه مصرف روغن در کشور ۲۱کیلوگرم است، وزیر بهداشت روز چهارشنبه ۲۳مهرماه از اضافه شدن سالانه
سه کیلوگرم روغن به سرانه مصرف ایرانی‌ها خبر داده است. ایرانی‌ها در نوشیدن مضرترین نوشیدنی جهان نیز با اقتدار در صدر ایستاده‌اند. سرانه مصرف نوشابه در کشور ما ۴۲لیتر است. درحالی‌که مردم جهان به‌زور ۱۰لیتر نوشابه در سال می‌خورند.
برنج‌خور شده‌ایم
سرانه مصرف برنج در کشور ما نیز ۴۰کیلوگرم اعلام شده است. این درحالی است که در سه دهه گذشته، این میزان ۱۵ تا ۲۰کیلوگرم بوده است اما این مقدار نسبت‌به میانگین جهانی ۲۵کیلوگرم هم پایین‌تر است. پرمصرف‌ترین کشور جهان تایلند است که سرانه مصرف برنج در این کشور ۱۴۰کیلوگرم است. این در حالی است که این آمار در ترکیه فقط هشت کیلوگرم است. سازمان جهانی خواربار و کشاورزی (فائو) در دسامبر ۲۰۱۲ سرانه مصرف گوشت (قرمز و سفید) در جهان را نیز ۴۱کیلوگرم اعلام کرد. این در حالی است که ایرانی‌ها سالانه حدود ۳۶کیلوگرم گوشت مصرف می‌کنند. این میزان از آمار جهانی کمتر و از میانگین آسیا بالاتر است. همچنین ایران ازلحاظ مصرف گوشت بین ۱۹۶کشور جهان در رتبه۹۸ قرار دارد.
فراری از سلامت
سرانه مصرف تخم‌مرغ در ایران ۱۹۰عدد است. این در حالی است که میانگین جهانی، ۲۵۰عدد تخم‌مرغ است و ایرانی‌ها سالانه ۶۰تخم‌مرغ کمتر از میانگین جهانی می‌خورند. هرچند رقم‌های دیگری هم دراین‌باره اعلام شده و به‌عنوان‌مثال، سال گذشته معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با «فارس» گفت: «سرانه مصرف تخم‌مرغ کشور۱۶۰ و در جهان ۳۰۰عدد است.» سرانه مصرف روغن‌زیتون، این داروی طبیعی در کشور فقط ۲۲۰گرم است. این در حالی است که در برخی کشور‌های جهان سرانه مصرف این کالا به ۲۷کیلوگرم نیز می‌رسد. سوریه بالا‌ترین آمار مصرف روغن‌زیتون را با ۲۷کیلوگرم در سال به خود اختصاص داده که به‌دلیل مصرف بالای این ماده طبیعی با کمترین مشکل بیماری‌های قلبی-عروقی
مواجه است.
سرانه مصرف شیر در ایران ۷۰کیلوگرم اعلام شده است. اما طبق آمار جهانی متوسط مصرف شیر در جهان ۱۹۰کیلوگرم و در کشور‌های اروپایی بین ۳۰۰ تا ۴۵۰کیلوگرم اعلام شده است. این آمار در کشور‌های توسعه‌یافته جهان به ۵۰۰کیلوگرم هم می‌رسد؛ البته مصرف شیر در استان‌های چهارمحال‌وبختیاری، آذربایجان‌غربی و شرقی از متوسط کشور بیشتر است. با بررسی آمار مصرف موادغذایی کشور و میانگین‌های جهانی به‌روشنی پیداست که ایران در وضعیت غذایی درستی قرار ندارد. حتی می‌توانیم عنوان بدغذاترین کشور جهان را از آن خود کنیم؛ بنابراین اصلاح الگوی تغذیه‌ای با آموزش‌های بنیادین و آگاه کردن مردم از تبعات الگوی غذایی غلط شاید بتواند به بهبود وضعیت غذایی جامعه به‌ویژه نسل‌های بعد کمک کند.
تغذیه ناسالم به درآمد و تحصیلات ربطی ندارد
چگونگی عملیاتی کردن این فرایند را از دکتر جلال‌الدین میرزای‌رزاز، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و رییس انجمن تغذیه ایران پرسیدیم. او به «صبح‌نو» می‌گوید: در عالم
علم و دانش تغذیه‌ای واژه‌ای داریم به نام سواد تغذیه‌ای که به سطح معلومات یک نفر نسبت‌به تغذیه مصرفی که دارد ارتباط پیدا می‌کند؛ این موضوع ارتباطی با میزان ثروت و تحصیلات ندارد، گرچه از افرادی که سطح تحصیلات بالاتری دارند توقع می‌رود که اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت تغذیه‌ای خود داشته باشند اما متاسفانه برخی از افرادی که سطح تحصیلات و ثروت بالاتری نیز دارند، نسبت‌به این موضوع بی‌توجه‌اند.
او ادامه می‌دهد: مطابق مقاله‌ای که در انگلستان منتشر شده، سنین آموزش و فرهنگ تغذیه‌ای را تا مهدکودک و پیش‌دبستان کاهش داده‌اند، یعنی این فرهنگسازی تغذیه‌ای باید وارد مدارس ما شود. ما طرحی را برای اصلاح مواد درسی پیشنهاد دادیم که طی آن در طول 12سالی که فرزندان ما درحال تدریس هستند اطلاعات کامل و جامعی از غذاهای سالم و دانشی را که باید داشته باشند به آن‌ها آموزش داد. رزاز اضافه می‌کند: کمیته‌ای در شورای انقلاب فرهنگی تشکیل شده به نام فرهنگسازی غذا و تغذیه تشکیل شده که دقیق ورود کرده و برنامه‌های جامعی ارائه داده است. یکی از برنامه‌هایی که ارائه داده این است که در دانشگاه‌های سراسر کشور، در همه رشته‌ها دو واحد اجباری، واحدهای تغذیه‌ای گنجانده شود.
ذائقه‌سازی تغذیه باید از سنین پایین آغاز شود
این کارشناس تغذیه در ادامه سخنان خود می‌گوید: مصرف نمک ما بیش از دو برابر سرانه مصرف نمک در دنیاست؛ روزانه 10گرم. این در حالی است که در دنیا روزانه پنج‌گرم استفاده می‌شود. برنامه‌ای که دارند این است که به روزانه سه تا چهار گرم در روز برسانند. ما در همان نان معمولی که می‌خوریم
پنج گرم نمک را دریافت می‌کنیم. در خوردن نوشابه جزو پرمصرف‌ترین هستیم؛ ما در طول روز متوسط روزانه 2500کالری باید دریافت کنیم اما وقتی نوشابه به غذاهای‌مان اضافه می‌کنیم یعنی یک لیوان نوشیدنی اضافه می‌کنیم که در حدود 12کیلوکالری قند اضافه دارد. این فقط بحث کالری اضافه است؛ مواد رنگی، نگه‌دارنده و گاز نوشابه خود هزاران مضرات دیگری دارد اما چون دانش وجود ندارد و به لحاظ طعم و مزه خوشایند ماست، جزو پرمصرف‌ترین‌ها شدیم. رزاز تاکید می‌کند: همانطور که گفتم، این فرهنگسازی و ذائقه‌سازی به سنین مدرسه و پیش از مدرسه بازمی‌گردد اما از همین‌الان هم اولیا و والدین محترم، معطل اقدامات در سطح کشور و دولت نشوند، خودشان ذائقه‌سازی کنند. به‌جای خوردن چیپس که البته خوشمزه است، از هویج ورقه‌ورقه‌شده، نخودچی و کشمش و غیره استفاده کنند. میان‌وعده در مدارس، نان و پنیر سالم باشد که سبب می‌شود بچه‌ها از همان ابتدا به تغذیه سالم عادت کنند. این سبد تغذیه‌ای با یک میزان درآمد محدود هم مهیا می‌شود و در آخر اینکه خودمان باید مراقب خودمان باشیم.
والدین، معطل اقدامات دولتی نشده و خودشان برای فرزندان‌شان ذائقه‌سازی کنند. به‌جای خوردن چیپس که البته خوشمزه است، از هویج ورقه‌ورقه‌شده، نخودچی و کشمش و غیره استفاده کنند
