طوفان ضد آمریکایی در شیلی
روزهای پایانی آبان‌ماه گذشته بود که مردم شیلی برای انتخاب نمایندگان پارلمان و همچنین رییس‌جمهور این کشور به‌پای صندوق‌های رأی رفتند تا سرنوشت انتخابات برای دور دوم که روز گذشته شاهد نتایج آن بودیم، مشخص شود. این انتخابات درحالی برگزار شد که «سباستین پینرا»، رییس‌جمهور فعلی این کشور نتوانست در انتخابات مذکور شرکت کند، چراکه قانون اساسی شیلی تصاحب منصب ریاست‌جمهوری ازسوی یک نفر برای دو دور متوالی را ممنوع کرده بود. علاوه‌بر انتخاب رییس‌جمهور، شیلیایی‌ها ۱۵۵نماینده و ۲۷سناتور از ۴۳نفر را نیز انتخاب کردند. جامعه شیلی که روزهای اخیر شاهد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری بود، توانست با انتخاب «گابریل بوریک» نامزد ائتلاف چپ، یکی از سرنوشت‌سازترین اوضاع سیاسی بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده مس جهان را تعیین کنند.
جان باختن ده‌ها نفر در اعتراضات شیلی
سال گذشته نیز صدها هزار نفر از شهروندان شیلی در خیابان‌های شهرهای مختلف این کشور تجمع کرده و خواستار برقراری عدالت و برابری شدند؛ تظاهراتی که نهایتا با مداخله نیروهای امنیتی به درگیری و بازداشت تعداد زیادی از معترضان منجر شد. گفته می‌شود در جریان اعتراضات سال۲۰۱۹، دستکم ۱.۶میلیارد دلار به اقتصاد شیلی آسیب رسید. تظاهرات مارس سال۲۰۲۰ در شیلی نیز در اعتراض به عدم توزیع عادلانه واکسن میان مردم انجام شد.
هزاران نفر از شهروندان شیلی در سالگرد تظاهرات سال۲۰۱۹ در این کشور که در جریان آن دستکم ۳۰نفر جان باختند، به خیابان‌های سانتیاگو
آمده بودند. تظاهراتی که درواقع اعتراضی به عدم توزیع عادلانه واکسن و وضعیت بد اقتصادی بود. مردم این کشور مردد بودند که به کدام‌یک از هفت تن از نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری رأی دهند. گفته می‌شود در جریان اعتراضات سال۲۰۱۹، دستکم ۱.۶میلیارد دلار به اقتصاد شیلی آسیب رسید.
«گابریل بوریک» پیروز انتخابات
کمیته مرکزی انتخابات شیلی روز گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد که گابریل بوریک نامزد ائتلاف چپ با کسب ٥٤.٧٢درصد آرا پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری شده است. «گابریل بوریک»، نامزد ائتلاف چپ پس از شمارش ٥٠ درصد آرا در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری شیلی پیروز شد. دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری در شیلی روز یکشنبه آغاز شد. در دور اول این انتخابات که در پایان آبان‌ماه برگزار شد، خوزه آنتونیو کاست، نامزد محافظه‌کار با اخذ ۲۷.۹درصد از آرا بیشترین میزان رأی را به خود اختصاص داد و پس از وی گابریل بوریک، سیاستمدار چپ‌گرا با ۲۵.۸درصد از آرا در رتبه دوم قرار گرفت. برای پیروزی در انتخابات در دور اول، کاندیدای پیروز باید بیش از ۵۰درصد از آرا را کسب می‌کرد. هیچ‌یک از این دو کاندیدا، متعلق به جریان اصلی سیاسی مرکزی این کشور نیستند، جریانی که از بازگشت دموکراسی از سال۱۹۹۰ در شیلی قدرت را در دست داشته است تا پیش از آن، شیلی چندین سال تحت استبداد نظامی ژنرال آگوستو پینوشه بود.
پیروزی چپ‌گراها در شیلی
پیروزی گابریل بوریچ یک «پیروزی مهم برای چپ‌گرایان در آمریکای لاتین» محسوب می‌شود. «پدرو کاسلیلو»، رییس‌جمهور چپ‌گرای پرو در صفحه توییتر به انتخابات شیلی واکنش نشان داد و نوشت: «به دوست خوبم گابریل بوریچ پیروزی شما را تبریک می‌گویم.» وی افزود: «پیروزی که به دست آورده‌اید از آن مردم شیلی است و ما آن را با مردم آمریکای لاتین که می‌خواهند در آزادی، صلح، عدالت و عزت زندگی کنند، به اشتراک می‌گذاریم. بیایید به تلاش برای اتحاد ملت‌های‌مان ادامه دهیم». «اوو مورالس»، رییس‌جمهور پیشین بولیوی هم در واکنش به پیروزی گابریل بوریچ در انتخابات ریاست‌جمهوری در پیامی به او و مردم شیلی تبریک گفت. چهره‌های شناخته‌شده زیادی از رهبران و سیاستمداران چپ‌گرا در آمریکای لاتین به پیروزی گابریل بوریچ در انتخابات ریاست‌جمهوری شیلی واکنش نشان دادند. «لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا»، رییس‌جمهور اسبق و چپ‌گرای برزیل یکی از این چهره‌ها است. او در پیامی درباره انتخابات شیلی، آن را «یک پیروزی دیگر برای یک نامزد دموکراتیک و مترقی در آمریکای لاتین‌مان» توصیف کرد.
الهه نوری: عمده تمرکز رییس‌جمهور جوان شیلی اصلاحات اقتصادی و ثبات سیاسی است
خانم «الهه نوری»، عضو هیات علمی مطالعات جهان دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه «صبح‌نو» با اشاره به انتخاب «گابریل بوریک» به‌عنوان رییس‌جمهور شیلی، عنوان کرد: مهم‌ترین نکته در این کشور آمریکای لاتین «شکاف طبقاتی» است که باوجودی که دارای شاخصه‌های بالای اقتصادی است اما از نابرابری فزاینده‌ای رنج می‌برد؛ ازاین‌رو بود که در سال2019 دیدیم تظاهرات و اعتصاباتی در این کشور به راه افتاد که شیوع ویروس کرونا و وضعیت نابسامان اقتصادی به آن دامن زد. این را هم بدانیم که اقتصاد این کشور در گذشته و در دوران پینوشه اینگونه بود که هرچه آمریکا دیکته می‌کرد پینوشه اجرا می‌کرد؛ فردی با کارنامه فساد اقتصادی که ازسوی مردم برکنار شد اما پس از پینوشه رؤسای جمهور دیگر این کشور، گرایش میانه‌رو داشتند. اگر چپ‌گرا بودند، چپ میانه را در پیش می‌گرفتند. اگر راست میانه بودند، راست میانه را در پیش می‌گرفتند. نباید فراموش کرد که مدل اقتصادی شیلی نولیبرال است و هرکدام از این احزاب پیروز عرصه ریاست‌جمهوری می‌شدند، این مدل اقتصادی را همچنان و به‌صورت محتاطانه حفظ می‌کردند. این نوع شیوه کار ادامه یافت تا سال2019 که تبعات نهفته اقتصادی خودش را نشان داد.
شکاف طبقاتی
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به وضعیت کنونی شیلی یادآور شد: کشوری که می‌گفتند ثبات اقتصادی دارد وارد بحران شد. شیلی این تغییر را می‌طلبید تا با شیوع ویروس کرونا، اقتصادش افت کند و همچنین با بیکاری فزاینده‌ای روبه‌رو شد. این اقتصاد که دارای شکاف طبقاتی بود به خستگی از انباشت سرمایه رسید. در این میانه بود که انتخابات جدید ریاست‌جمهوری برگزار شد. احزاب مرکزگرا و میانه‌رو دیگر کفه محکم و مستحکمی نداشتند. این باعث شد تا آمریکای لاتین تجربه‌ای جدید در عرصه سیاست را به خود ببیند کمااینکه این نوع انتخاب را هم در برزیل شاهد بودیم. این انتظار می‌رفت که این بستر به‌وجودآمده در آمریکای لاتین موردتوجه شیلی‌ها هم قرار گیرد تا به سمت چپ‌گرایش یابند. در این اثنا که همه شرایط عنوان‌شده، مهیاست، فرد جوانی که در اعتراضات دانشجویی قبلا خوب دیده شده بود و اصالتا اسپانیایی است، موردتوجه و اقبال عمومی مردم شیلی قرار گیرد و دارای جایگاه شود. او که دارای مواضع محکمی است با سخنان و دیدگاه‌هایش به جایگاه خاصی در اقشار عمومی دست یافت. تا مگر مرهمی باشد بر رفع شکاف اقتصادی و مشکلات بهداشتی و آموزشی کشورش. موضوعاتی که محور سخنان تبلیغاتی‌اش در کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری بود.
اصلاح قانون و اقتصاد
این استاد سیاست و اقتصاد آمریکای لاتین در دانشگاه تهران مواضع و آثار پیروزی «گابریل بوریک» به‌عنوان رییس‌جمهور شیلی، اظهار داشت: شیلی عمدتا به‌خاطر سیاست‌هایی اقتصادی و سیاسی که دنبال می‌کند، درخصوص اسرائیل و کشورهای دیگر که جنگ‌افروزی می‌کنند، موضع نمی‌گرفت، حتی درباره تحولات اخیر ونزوئلا یا کوبا و بولیوی وارد اتحادها شد و به‌شخصه موضع مستحکمی درباره مقاومت مردمی این کشورها اتخاذ نمی‌کرد. اما الان می‌بینیم که این رییس‌جمهور جوان می‌گوید که اسرائیل آدمکش است. در بستر چپ‌گرایانه که امروز شیلی قرار گرفته است، این رییس‌جمهور جوان لازم دارد که اینگونه موضوعات را دنبال کند؛ البته در راستای اصلاح قانون اساسی و انجام اصلاحات هم جدی است. جو شیلی دارای شکاف طبقاتی است. هرچند اینگونه موضع‌گیری‌ها را برنمی‌تابد و بحران‌های شیلی را عمیق‌تر و بیشتر می‌کند اما باید منتظر بود و دید که جوان‌ترین رییس‌جمهور شیلی که این روزها قدرت را به دست گرفته است، چه برنامه مدونی دراین‌باره دارد یا ترسیم سیاست‌هایش با چیدمان کابینه‌ای که معرفی می‌کند به چه جهتی پیش خواهد رفت.
مواضع ضد اسرائیلی
این کارشناس آمریکای لاتین، در پاسخ به مواضع ضدآمریکایی و ضداسرائیلی رییس‌جمهور جوان شیلی، تاکید کرد: الان نمی‌شود پیش‌بینی کرد که چه سیاستی در خصوص آمریکا یا اسرائیل در پیش می‌گیرد اما آنچه از سخنرانی‌هایش می‌توان فهمید این است به‌دنبال اتحاد کشور است و اجازه نمی‌دهد که کسی وارد حق سرنوشت مردمش شود. سخنرانی‌هایش نشان از این دارد که بیشتر به‌دنبال مدیریت تظاهرات و برقراری ثبات در کشورش است. سخنانش همانند رهبران انقلابی کوبا یا ونزوئلا نیست که امپریالیسم را نشانه رود و مواضع خصمانه علیه آمریکا یا اسرائیل بگیرد. بیشتر به‌دنبال حل مشکلات اقتصادی و رفع کردن شکاف طبقاتی موجود در شیلی است. او به‌خوبی می‌داند که اگر بخواهد با آمریکا وارد تنش شود، اقتصاد کشورش دچار مشکل می‌شود.نوری ادامه داد: باید دید مواضع ضدامپریالیستی را چگونه عملی می‌کند و آیا در پیشبرد اهدافش وارد مواضع خصمانه با دیگر کشورها یا دولت‌ها می‌شود یا خیر. اکنون عمده تمرکزش اصلاحات اقتصاد داخلی است و می‌خواهد ثبات را برگرداند و برای تحقق این هدف آیا با آمریکا یا دیگر دولت‌ها وارد تنش می‌شود یا نه. باید منتظر بود و سیاست‌های آتی او را دید. یک مدت از روی‌کارآمدن این رییس‌جمهور جوان که بگذرد، خواهیم دید که چه کابینه‌ای می‌چیند و چه راهبردی را در پیش می‌گیرد.
اقتصاد« پروشیلی»
به گفته تحلیلگران، شیلی در سال‌های نه‌چندان دور، ازجمله کشورهایی بود که با دنبال کردن از دیپلماسی اقتصادی، توانست شاهد جهش فزاینده‌ای در این کشور توسعه‌یافته در آمریکای لاتین باشد. شیلی سال‌های اخیر توانست با یک ابتکار و تاسیس یک شرکت، بخش خصوصی را به بخش عمومی متصل کرد و با این هم‌افزایی اقتصادش را ارتقا دهد. این شرکت «پروشیلی» نام دارد و اصطلاحا موتور اقتصادی شیلی است. شیلی توانست از فقر ۳۲ درصدی سال۲۰۰۰ به فقر ۶درصد در سال ۲۰۱۷ برسد. نحوه بهره‌مندی کشور شیلی از دیپلماسی اقتصادی به یک الگوی مناسب برای سایر کشورهای درحال‌توسعه موردمطالعه قرار گرفته است.
