لغو یک طرح دردسرساز
اولین شب آذر۱۳۹۹ بود که خیابان‌ها ناگهان تهی از ماشین، موتورسیکلت، وانت و کامیون و... شد. راننده‌هایی که این قانون را نادیده می‌گرفتند، می‌دانستند که قطعا ۲۰۰هزار تومان جریمه می‌شوند، به‌خاطر همین میزان تردد در شهرها به‌شدت کاهش پیدا کرده بود و خیابان‌ها هر شب رأس ساعت۹ در سکوتی ممتد فرومی‌رفت. از ۱۱ماه پیش تاکنون، تنها تغییر ایجادشده در این طرح، زمان اجرای آن بود که به ۲۲ تا ۳صبح محدود شد. بقای ممنوعیت در روزگار تغییر رنگ شهرهای بزرگ بعد از تصویب و اجرای این طرح سه، پیک کرونای دیگر را پشت‌سر گذاشتند و چندباری از قرمز به نارنجی و زرد و حتی سبز تغییر رنگ دادند. تا اینجای کار کمتر کسی نسبت‌به منع تردد شبانه اعتراضی می‌کرد و خواهان لغو آن بود اما در ابتدای پاییز امسال که ۷۶درصد گروه هدف در شهرهای بزرگ مانند تهران واکسینه شدند، دورکاری اداره‌ها لغو شد، ساعات کار فروشگاه‌ها و رستوران‌ها افزایش پیدا کرد و حتی تالارهای عروسی باز شد، مردم نسبت‌به تشدید لغو منع تردد شبانه معترض شدند و برای‌شان سوال شد که چرا ستاد ملی مقابله با کرونا همین یک طرح را نگه داشته و حاضر به لغو آن نیست. «تاکنون هیچ مصوبه‌ای از ستاد ملی مقابله با کرونا برای لغو ممنوعیت شبانه به پلیس راهور ابلاغ نشده است.» این تنها پاسخی است که رییس مرکز اطلاعات و کنترل ترافیک پلیس راهور ناجا درباره چرایی لغونکردن طرح منع تردد شبانه می‌دهد. به‌گفته سرهنگ «احمد شیرانی»، تنها در تعطیلات ۶روزه مرداد۱۳۹۹، ۶۰۰هزار خودرو در کشور جریمه شدند که البته جریمه منع تردد بین‌شهری را هم شامل می‌شد. بسیاری از شهروندان با استدلال اینکه برای آن‌ها در این ۱۱ماه پیامک جریمه نیامده، با خیالی آسوده در معابر تردد می‌کنند، غافل از اینکه تنها ازطریق استعلام اینترنتی می‌توان فهمید که چقدر بابت آن جریمه شده‌اند. «ستایش جاوید» از شهروندان تهران است که قانون منع تردد شبانه در تهران تاکنون چهارمیلیون تومان جریمه روی دستش گذاشته است. او به خبرنگار «صبح‌نو» می‌گوید: «جریمه‌ای که چراغ‌خاموش و بی‌صدا به نامش زده شده است. تنها پیامی که برای منع تردد شبانه دریافت کردم، پیامک اخطار بود اما وقتی خلافی خودرو را گرفتم متوجه شدم چهارمیلیون تومان برای تردد در معابر شهر جریمه شده‌ام و از آن بی‌خبر بودم. بعدا متوجه شدم بسیاری از اطرافیان دیگرم هم در همین دام افتاده و با تصور اینکه دیگر جریمه نمی‌شوند در شهر تردد داشتند.»
سرپیچی شبانه از قانون
هرچقدر مردم در ماه‌های ابتدایی در رعایت قانون منع تردد شبانه سنگ‌تمام گذاشتند، رفته‌رفته تمکین آن‌ها به قانون کمرنگ شد و با روش‌های مختلف وارد معابر عمومی شدند. بسیاری با پوشاندن پلاک یا مخدوش کردن آن، بعضی با تردد در معابری که دوربین طرح ترافیک ندارد، برخی با عضو شدن در سامانه تاکسی‌های اینترنتی و انواع و اقسام روش‌های دیگر. رضا یکی از کسانی است که همان روزهای اول فهمید که اگر در محدوده خارج از طرح ترافیک رانندگی کند، جریمه نخواهد شد.
پس بدون هیچ اضطرابی در شهر تردد می‌کند: «استفاده از خودروی شخصی برای تردد در شهر، بسیار امن‌تر از وسایل‌نقلیه عمومی یا تاکسی و... است. حالا که بیشتر ممنوعیت‌ها برداشته شده همچنان تردد شبانه در معابر درون‌شهری ممنوع است؟ تا حالا کدام مسوول ستاد ملی مقابله با کرونا استدلال‌هایش دراین‌باره را گفته که من درباره آن فکر کنم و قانع شوم که نباید شب از خانه بیرون بیایم؟ در ضمن مسوولان نمی‌دانند که با این هزینه‌های بالای تاکسی و خودروهای اینترنتی نمی‌شود که هم روز و هم شب با آن‌ها تردد کرد؟» فرزاد هم از شهروندانی است که با
مخدوش کردن پلاکش شب‌ها در شهر تردد می‌کند و این را بدون خجالت می‌گوید: «بعد از مدتی متوجه شدم که بسیاری از کارمندان دولت که طرح ترافیک دارند، مجوز تردد شبانه هم دارند و این موضوع خیلی من را ناراحت کرد. این شد که تصمیم گرفتم با این روش در شهر تردد کنم وگرنه هیچ‌کس دوست ندارد قوانین را زیر پا بگذارد. مسوولان ستاد ملی مقابله با کرونا واقعا توضیح دهند هدف‌شان از ادامه این طرح چیست؟ وقتی وضعیت شهرها عادی شده و شهروندان درجه‌یک در مناطق بالای شهر از همان ابتدا بدون نگرانی با ماشین شخصی در شهر تردد می‌کردند؟»
اجرای طرح بدون بررسی نتیجه
گرچه که کارشناسان حوزه سلامت پس از افزایش درصد قابل‌توجهی از جمعیت واکسن‌زده و برداشته شدن محدودیت فعالیت اصناف بر بی‌اثر بودن اجرای منع تردد شبانه در مهار چرخه انتقال ویروس کرونا تاکید دارند و معتقدند این طرح از همان روزهای اول تصویبش یعنی آذر سال گذشته تاثیر زیادی در مهار چرخه انتقال ویروس کرونا و کنترل رفت‌وآمدهای خانوادگی و کاهش تردد شهروندان نداشته است.
برخی کارشناسان ازجمله علیرضا ناجی، رییس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی و «مسعود یونسیان»، رییس کمیته راهبری واکسیناسیون وزارت بهداشت معتقدند: در این یک‌سالی که از اجرای این طرح می‌گذرد هنوز هیچ آمار و ارقام رسمی در کارآمدی این طرح منتشر نشده و هیچ‌گونه شواهد علمی دال بر تاثیر اجرای طرح منع تردد شبانه بر کاهش و کنترل بیماری موجود نیست و دیگر اینکه تردد خودروهای شخصی در ساعت منع تردد جای خود را به تاکسی‌های اینترنتی داده و از طرفی مردم زمان دورهمی‌های خانوادگی‌شان را به ساعت غیر از طرح ممنوعیت تردد موکول کرده‌اند. «علیرضا زالی» هم می‌گوید: «ازنظر علمی منع تردد شبانه کاربردی در کنترل کرونا نداشته و نتیجه‌ای جز به‌کارگیری و خستگی نیروهای انسانی پلیس نداشته است. از طرفی، شکل تردد شبانه تغییر کرده و ساعت‌های انتهایی شب خلوت‌تر و ساعات ابتدایی شلوغ‌تر شده است.»
همچنین «مسعود یونسیان»، عضو کمیته علمی مقابله با کرونا می‌گوید: «ما مستنداتی مبنی بر اثرگذاری طرح منع تردد شبانه و محدودیت‌های بین‌شهری و استانی در زمینه اجرا و نظارت بر آن نداریم. باید مستندات استخراج شده از پایش‌های صورت‌گرفته وجود داشته باشد که به‌لحاظ بهداشتی تداوم این طرح را تایید کند؛ به این دلیل که دوتا شاهد علمی برای اثرگذاری طرح ممنوعیت تردد شبانه نیاز داریم به اینکه از همان ابتدا براساس چه مستنداتی این محدودیت وضع شد، به این معنا که آیا باتوجه‌به شکل زندگی در جوامع ما ترددهای شبانه مشکل ایجاد می‌کرد یا خیر؟ دوم آنکه؛ شواهد علمی درباره اینکه آیا اجرای این طرح منجربه کاهش تماس‌های بین خانوادگی و اجتماعات دورهمی شد یا خیر؟ در اختیار نداریم.» این اپیدمیولوژیست معتقد است؛ نقدهای زیادی به طرح ممنوعیت تردد شبانه وارد است. خیلی از مسوولان معتقدند این طرح منجربه تغییر در شکل ترددها شده و خودروهای شخصی جای خود را به تاکسی‌های اینترنتی داده‌اند.
باوجودآنکه بی‌اثر بودن طرح ممنوعیت تردد شبانه در کاهش رفت‌وآمدهای خانوادگی و کنترل کرونا اعتراضات گسترده‌ای را در پی داشته است؛ ستاد فرماندهی مقابله با کرونا نیز پیشنهاد لغو طرح ممنوعیت تردد شبانه را به ستاد ملی ارائه کرده و طبق آنچه احمد جنیدی، رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت به «ایران» خبر می‌دهد؛ در جلسه ۱۰آبان در وزارت کشور بحث طرح منع تردد شبانه مطرح نشد؛ بر این اساس و طبق اعلام او، در شرایط فعلی ستاد کرونا تهران پیشنهاد لغو طرح منع تردد شبانه را به ستاد ملی ارائه کرده و هنوز لغو ممنوعیت تردد شبانه مصوبه ستاد ملی کرونا را ندارد و کماکان برقرار است.
از اولین شب آذر۱۳۹۹ بود که با اجرای طرح ممنوعیت تردد، خیابان‌ها ناگهان تهی از ماشین، موتورسیکلت، وانت و کامیون و... شد. حالا با دستور رییس‌جمهوری این طرح لغو شده است
