کمی بیشتر جشنواره «کتابخوانی رضوی» را برای مخاطبان «صبح‌نو» معرفی کنید.
 ازلحاظ وسعت شرکت‌کنندگان و عملیات فرهنگی، جشنواره کتابخوانی رضوی یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌ها یا مسابقات کتابخوانی است که در سطح کشور برگزار می‌شود. این جشنواره در ابتدا بخشی از برنامه‌های مجموعه فرهنگی بنیاد امام‌رضا(ع) بود که با حفظ این ارتباط، در ادامه به‌صورت یک جشنواره مستقل برگزار شد، درحال‌حاضر ما درحال برگزاری یازدهمین دوره آن هستیم. در دهه کرامت، فراخوان شرکت در جشنواره منتشر شد و همه عزیزان می‌توانند در آن شرکت کنند.
 
این جشنواره چه خصوصیاتی دارد که آن را از دیگر جشنواره‌های مشابه، متفاوت می‌کند؟
این جشنواره چند خصوصیت منحصربه‌فرد دارد که شاید دیگر جشنواره‌ها همزمان این خصوصیات را نداشته باشند؛. اول اینکه برای همه گروه‌های سنی امکان شرکت فراهم شده است، از کودک و نوجوان گرفته تا بزرگسال و حتی به‌صورت خانوادگی هم می‌توان در آن شرکت کرد. نحوه شرکت تنها به‌صورت پاسخ دادن به سوالات چهارگزینه‌ای نیست، بچه‌ها می‌توانند درمورد کتاب‌هایی که در پویش وجود دارد، نقاشی کنند یا بخشی از کتاب را بخوانند و اجرا کنند. بزرگ‌ترها نیز می‌توانند متن ادبی بنویسند و برداشتی از کتاب را به‌صورت خلاصه‌نویسی ارائه دهند. شرکت‌کنندگان می‌توانند براساس داستان کتاب شعر گفته، نقاشی کنند، داستانک تهیه کنند یا قصه هر کتاب را ضبط کرده و برای پویش بفرستند. سعی شده ابعاد مختلف و متفاوتی برای این جشنواره در نظر گرفته شود تا باعث جذابیت و علاقه بیشتر شرکت‌کنندگان شود.
جشنواره یک بخش جنبی هم دارد. کمی دراین‌باره بیشتر توضیح دهید.
در دوره‌های اخیر، هر سال یک بخش جنبی در جشنواره لحاظ می‌شود که علاوه‌بر امام‌رضا (ع)، وجوه یکی دیگر از حضرات معصومان یا موضوعی مرتبط و جذاب نیز مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به اینکه در سال1400، دو نیمه شعبان داریم، موضوع حضرت ولی‌عصر (ع) را در این دوره جشنواره قرار داده‌ایم.
 
منابع این جشنواره کتابخوانی به چه صورت در دسترس مخاطبان 
قرار می‌گیرد؟
تلاش ما این است که امکان شرکت همه عزیزان در مسابقه را فراهم کنیم، به همین دلیل فایل‌های کتاب‌ها به‌صورت الکترونیک در سایت جشنواره کتابخوانی رضوی به آدرس www.samakpl.ir در دسترس است. از طریق سایت نهاد کتابخانه‌ها نیز می‌توان به سایت جشنواره وصل شد و به منابع دسترسی یافت.
 
در جشنواره بخش‌هایی نیز برای ناشران و کتابداران طراحی شده است. کمی بیشتر از این بخش‌ها بگویید.
تلاش کردیم با تشویق ناشران و حمایتی که از آن‌ها انجام می‌دهیم آثار متنوع و متفاوتی را در رابطه با موضوعات مرتبط با جشنواره داشته باشیم. این جشنواره 11دوره است که با یک موضوع ثابت برگزار می‌شود و طبیعتا در این رابطه نیاز به تولیدات جدید است. به همین دلیل در این دوره بخشی را ویژه ناشران در نظر گرفتیم تا اگر آثاری در این زمینه دارند، مورد تشویق و تقدیر قرار بگیرد. برای مروجان فرهنگی با محوریت کتابداران که اصلی‌ترین مشارکت‌دهندگان جشنواره هستند نیز بخشی را در نظر گرفته‌ایم.

 در راستای برگزاری این جشنواره چه همکاری‌هایی از سوی دیگر نهادها صورت گرفته است؟
به‌منظور گسترش دادن مشارکت در جشنواره امسال، با نهادهای مختلفی مذاکره کردیم و آن‌ها با ما همراه شده و حمایت‌مان کردند. همه اپراتورهای تلفن همراه برای مشترکین‌شان پیامک دعوت در جشنواره را فرستادند. با دستگاه‌ها و سازمان‌های پرمخاطب مانند نیروهای مسلح، کارخانه‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها نیز صحبت شده و تلاش کردیم با ما همراه شوند و اتفاقاتی هم در این زمینه افتاده است. ناگفته نماند که کرونا مانع بزرگی بر سر راه ما بود اما سعی کردیم تا جایی که امکان دارد با تبلیغ و تشویق کردن امکان حضور شرکت‌کنندگان را فراهم کنیم.
 
مهلت پایانی جشنواره چه تاریخی است و آیا این زمان تمدید خواهد شد؟
براساس فراخوانی که منتشر کردیم، پایان جشنواره باید در هفته کتاب باشد ولی درخواست‌های متنوع و متعددی در راستای تمدید زمان جشنواره داشتیم که در حال بررسی آن هستیم. در جلسه سیاست‌گذاری آتی جشنواره قطعا دراین‌باره بررسی‌های بیشتری را انجام می‌دهیم.
 
در طول این 11سال جشنواره چه تغییراتی داشته و چقدر رشد کرده است؟
در سطوح مختلف جشنواره تغییراتی داشته‌ایم. در این دوره برای رشته‌هایی که در جشنواره امکان حضور دارند، تنوع زیادی قائل شدیم و موضوعات متعدد و متنوعی را به این رشته‌ها اضافه کردیم. در ابتدا تنها بخش پاسخ‌های چهارگزینه‌ای برای بزرگسالان و نقاشی برای کودکان وجود داشت که آن را بهبود بخشیدیم. مهم‌ترین نکته در این زمینه، محتواست و سعی کردیم در رابطه با محتوا و کتاب‌هایی که برای جشنواره در نظر گرفته شده است، تلاش کنیم. از دیگر تغییرات می‌توان به امکان حضور گروه‌های خاص در جشنواره اشاره کرد. درحال‌حاضر ما کتاب گویا برای نابینایان و کتاب بریل را نیز در سایت قرار داده‌ایم تا این عزیزان هم بتوانند در جشنواره شرکت کنند. تمامی نسخه‌ها به‌صورت الکترونیکی در دسترس است و تنها بخش محدودی نسخه فیزیکی برای شرکت‌کنندگان در زندان‌ها داشتیم که امکان دسترسی به نسخه الکترونیکی را ندارند. این‌ها تغییراتی است که جشنواره در طول این سال‌ها کرده است. محوری‌ترین و اصلی‌ترین موضوعی که باید روی آن برای داشتن جشنواره‌ای پویا و پایدار دقت کرد، بحث محتوا و تبلیغ است و این هم کاری نیست که نهاد کتابخانه‌ها به‌عنوان متولی برگزاری این جشنواره یک‌تنه بخواهد از عهده‌اش بربیاید. این موضوع حمایت همه دستگاه‌ها و نهادها را می‌طلبد.
آیا پس از اتمام دوره‌های جشنواره، این تغییرات و اثرگذاری آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد؟
بعد از پایان دوره قبلی جشنواره، ما از ایسپا خواستیم تا پیمایشی را برای‌مان انجام دهد. در این پیمایش بخش‌های مختلفی اعم از جذابیت و سوالات مسابقه، کتاب‌ها و حتی کارمندان خودمان را مورد نظرسنجی قرار دادیم. درصدهای کسب‌شده در این پیمایش تقریبا رضایت‌بخش بود. البته به اشکالاتی نیز اشاره شد که یکی از آن‌ها جوایز بود. تعداد شرکت‌کنندگان جشنواره در دوره قبل بیش از یک‌میلیون نفر بود و تعداد جوایز هم به‌تبع باید بالاتر می‌بود تا به افراد بیشتری جایزه تعلق بگیرد. سعی می‌کنیم این موضوع را در دوره فعلی لحاظ کنیم. سوالات این پیمایش درمورد کیفیت کتاب‌ها، میزان تبلیغات، مراحل و نحوه شرکت در مسابقه بود که بسیار برای ما در برگزاری دوره جدید راه‌گشا و پیش‌برنده است. به نظرم لازم است در دوره‌های بعدی نیز نظرسنجی انجام شده و این فضای دوسویه استمرار پیدا کند.
 
دوره قبلی این جشنواره در دوران کرونا برگزار شد و دوره فعلی نیز در همین ایام درحال برگزاری است. این دو دوره چه تفاوتی با دوره‌های پیشین داشت؟
به‌دلیل کرونا تمام فرایند این دو دوره جشنواره به‌صورت الکترونیکی برگزار شد و ما شاهد رشد شرکت‌کنندگان در دوره قبل بودیم که از یک‌میلیون و صدهزار نفر به یک‌میلیون و سیصدهزار نفر رسید. حذف بخش مکتوب نیز اتفاق خوبی بود؛ البته هنوز جای کار زیادی وجود دارد و نمی‌خواهیم تنها روی این اعداد توقف کنیم. فقط تعداد شرکت‌کننده‌ها ملاک ما نیست و روی کیفیت کار نیز تمرکز داریم. در سوی دیگر کرونا باعث ازدست‌رفتن فرصت مدارس، دانشگاه‌ها و کتابخانه‌ها شد که اتفاقی غیرقابل‌جبران است. براساس مصوبات ستاد ملی کرونا، این مدت کتابخانه‌ها تعطیل بودند و این موضوع روی همه برنامه‌های نهاد کتابخانه‌ها ازجمله این جشنواره تاثیر داشت.
ناشران چگونه با انتشار کتاب‌شان به‌صورت الکترونیکی موافقت کردند؟
گرفتن فایل الکترونیک از ناشران کار ساده‌ای نیست و آن‌ها به‌راحتی همراهی نمی‌کردند تا فایل کتاب پرفروش‌شان را به‌صورت صوتی و الکترونیکی منتشر کنند ولی چون نام حضرت رضا(ع) در میان بود و با این نیت ناشران عزیز نیز همراهی خوبی با ما کردند و نتایج خوبی حاصل شد. چرخه مثبتی در این رابطه شکل گرفته که قابل تعمیم به دیگر موضوعات و فضاهای برگزاری جشنواره‌های کتابخوانی نیز هست.
 جشنواره کتابخوانی رضوی در طول 11سال چقدر تاثیرگذار عمل کرده و چه خروجی‌هایی داشته است؟
مهم‌ترین بحث در مسابقات کتابخوانی، تشویق مردم به مراجعه به کتاب و ایجاد ارتباط با آن به بهانه مسابقه است. این جشنواره به نام حضرت رضا(ع) متبرک شده و این یک امتیاز افزوده و مثبت برایش تلقی می‌شود. دومین امتیاز این است که این جشنواره بزرگ‌ترین جشنواره کتابخوانی کشور است. قاعدتا مشکلات و موانع کتابخوانی در کشور ما با این جشنواره برطرف نخواهد شد و نیاز به اقدامات عمیق‌تر و پایدارتری است ولی این جشنواره هم به سهم خودش می‌تواند سر زلف آدم‌ها را با کتاب گره بزند، نقطه شروعی باشد یا حتی باعث شود کتاب سالی یک‌بار هم که شده محل مراجعه قرار گیرد. به نظرم ما در مورد موضوع کتابخوانی در کشورمان کمی بی‌انصافی می‌کنیم. در این مورد مطالبی مطرح شده و عدد و رقم‌هایی گفته می‌شود که به نظرم در آن همه جوانب در نظر گرفته نمی‌شود. این جشنواره بهانه‌ای برای یک نمایش با محتواست، نه یک نمایش ویترینی. یک اقدام فرهنگی فراگیر است برای نشان دادن ارتباط مردم با کتاب و گسترش فضای کتابخوانی. نتایج و اثربخشی آن را باید در درازمدت و در ارتباطی که افراد طی این مدت با جشنواره، کتاب و مطالعه می‌گیرند، بررسی کرد.
 
اما بی‌شک این جشنواره می‌تواند سرانه مطالعه کتاب‌های مذهبی در کشور را بالا ببرد!
سرانه مطالعه، نحوه محاسبه و پارامترهای مقایسه‌اش، بحثی مجزا، مفصل و پیچیده است. در تصور افکار عمومی، غربی‌ها در مطالعه پیشرو به نظر می‌رسند درصورتی‌که آمار غربی‌ها نشان می‌دهد که شرقی‌ها از آن‌ها جلوترند. مثلا کشوری مانند هند بسیار جلوتر از کشوری مانند سوئد است. بحث کتاب فیزیکی و الکترونیکی نیز مطرح است. فارغ از اعداد و ارقام، همین که تعداد زیادی از مردم سراسر کشور در یک مسابقه کتابخوانی شرکت می‌کنند، خود اتفاق مهمی است و باید از این فرصت استفاده نمود و ثمرات اساسی‌تر و جدی‌تر را از آن برداشت کرد.

مهم‌ترین بحث در مسابقات کتاب‌خوانی، تشویق مردم به مراجعه به کتاب و ایجاد ارتباط با آن به بهانه مسابقه است