سربازان فرهنگی هالیوود
دبیرکل حزب‌ا... در سخنرانی خود به مناسبت عاشورای حسینی(ع) اعلام کرده بود که کشتی‌های حامل سوخت برای حل بحران سوخت لبنان از ایران به‌سمت لبنان حرکت خواهند کرد. سیدحسن نصرا... با هشدار به آمریکا و رژیم‌صهیونیستی درخصوص تعرض به کشتی‌های سوخت ایران، تاکید کرده بود که مقاومت لبنان این کشتی‌ها را به‌مثابه خاک کشور خود تلقی خواهد کرد. باگذشت چند هفته و در کنار حواشی و اخبار غیررسمی مختلف، نهایتا این ماموریت انتقال سوخت با موفقیت به سرانجام رسید؛ ماموریتی که باتوجه به شرایط منطقه و تهدیدات رژیم‌صهیونیستی و آمریکا با ریسک و خطر زیادی همراه بود. برخی دوستان و البته بدخواهان خطرات این ارسال را مستقیم یا غیرمستقیم به ایران گوشزد می‌کردند، بااین‌حال مسوولان کشورمان تصمیم‌شان را برای کمک به لبنان و فروش سوخت گرفته بودند؛ البته مورد لبنان اولین‌باری نیست که ایران درمقابل تهدیدات می‌ایستد. قبلا هم به سوریه و ونزوئلا سوخت ارسال شده بود. این ماموریت‌ها البته بدون دردسر نبوده که برخی از آن‌ها اعلام نشده اما جای این اقدامات غرورآمیز ملی در آثار نمایشی -خصوصا سینما- کجاست؟ این حوادث مهم به چشم کدام سینماگر و کدام نهاد فرهنگی آمده است؟ چرا ازاین‌دست اتفاقات در کشورمان یا سینمایی نمی‌شوند یا اگر بشوند یک کار سفارشی بی‌کیفیت از آب درمی‌آید؟ جواب این سوال مشخص است. ساخت فیلم باکیفیت به یک فیلمساز متعهد و متخصص و البته نهادهای باهوش فرهنگی نیاز دارد.
نمونه موفق و مشهور چنین اتفاقی در هالیوود، استیون اسپیلبرگ و تام هنکس است. هرچند اسپیلبرگ برای مردم و به‌ویژه جوانان بیشتر با آثار علمی-تخیلی و سرگرم‌کننده شناخته می‌شود اما کارنامه حرفه‌ای‌اش مملو از آثاری است که با فضایی ملی و در جهت سیاست‌های سیاسی یا اجتماعی آمریکا ساخته شده است؛ البته این به آن معنا نیست که تمام آن‌ها رسما و مستقیما با سفارش دستگاه حاکمه آمریکا ساخته شده اما خروجی آن دقیقا در همان مسیر است. تام هنکس، یار غار اسپیلبرگ هم سوی دیگر این جریان است. اسپیلبرگ و هنکس بارها در مقام کارگردان، نویسنده، تهیه‌کننده و بازیگر در آثاری شراکت داشته‌اند که محورشان یک کلمه بوده است؛ «آمریکا». در این گزارش و در فقدان وجود چنین آثار و فیلمسازانی در سینمای ایران، تعدادی از این فیلم‌ها را مرور می‌کنیم. به امید روزی که حوادث و افتخارات ملی سهم‌شان را از سینمای ایران به دست بیاورند.
اسپیلبرگ؛ وفادار به آمریکا
استیون آلن اسپیلبرگ، کارگردان، تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس آمریکایی یهودی، برنده سه جایزه اسکار و یکی از موفق‌ترین کارگردانان تاریخ سینما، هم در میان منتقدان و هم در بین مردم عادی است. او از موفق‌ترین کارگردانان در زمینه سینمای تجاری محسوب می‌شود که با فیلم‌های آرواره‌ها (۱۹۷۵)، ئی.تی. موجود فرازمینی (۱۹۸۲) و پارک ژوراسیک (۱۹۹۳) رکورد فروش سینمای جهان را شکست و هریک از این فیلم‌ها پرفروش‌ترین فیلم دوران خود بودند. مجموع فروش فیلم‌های ساخت اسپیلبرگ تاکنون به رقم چشم‌گیر ۱۰میلیارد دلار رسیده است. نشریه اقتصادی فوربز ثروت این فیلمساز آمریکایی را بیش از چهار میلیارد دلار برآورد کرده است.
«نجات سرباز رایان»؛ اسپیلبرگ «نجات سرباز رایان» را در سال1998 ساخت؛ فیلمی که به‌واسطه فضاسازی و موقعیت‌های نوآورانه اکشن توانست به شهرت فراوانی برسد و الهام‌بخش ده‌ها فیلم و بازی رایانه‌ای شود. داستان این فیلم در طول نبرد نرماندی در جنگ جهانی دوم اتفاق می‌افتد. ۲۷دقیقه آغازین فیلم که رسیدن نیروهای متفقین به فرانسه در ۶ژوئن۱۹۴۴ را نشان می‌دهد، بسیار مشهور است. تام هنکس در نقش کاپیتان جان میلر به همراه هفت سرباز دیگر ماموریت می‌گیرند تا سرباز جیمز فرانسیس رایان را پیدا کنند و به خانه برگردانند. او سه برادر داشته که همگی در جنگ کشته شده‌اند و به دستور فرمانده کل ارتش، رایان می‌تواند به پیش مادرش بازگردد. داستان این فیلم در سال۱۹۹۴ و زمانی در ذهن رودات شکل گرفت که داشت از بنای یادبود چهار برادر کشته‌شده در جنگ داخلی ایالات‌متحده آمریکا دیدن می‌کرد.
«مونیخ»، «فهرست شیندلر»؛ استیون اسپیلبرگ همان‌قدر که آمریکایی است، یهودی هم است. او شخصا دو فیلم را برای اثبات وفاداری‌اش به قوم یهود ساخته که اتفاقا مشهور هم هستند. «فهرست شیندلر» را در 1993 ساخت. فیلم داستان صنعتگری آلمانی به نام اسکار شیندلر را به تصویر می‌کشد که در طول جنگ جهانی دوم جان بیش از هزار یهودی را که اغلب پناهندگان لهستانی بودند با استخدام آن‌ها در کارخانه‌های خود، از کشتار نجات داد. او در سال2005 هم «مونیخ» را ساخت. به ماجرای کشتار ورزشکاران اسرائیلی در المپیک مونیخ در سال۱۹۷۲ به دست گروه فلسطینی موسوم به «سپتامبر سیاه» و انتقام موساد در عملیاتی سر‌ی با نام «عملیات خشم خدا» می‌پردازد.
«لینکلن»؛ برگردیم به فیلم‌های ملی کارگردان E.T. که پرتعداد هم هستند. او در 2012 سراغ زندگی شانزدهمین رییس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا رفت. فیلم بر چهارماه پایانی زندگی لینکلن متمرکز است و تلاش‌های او، برای به تصویب رساندن سیزدهمین اصلاحیه قانون اساسی ایالات‌متحده آمریکا ازسوی مجلس نمایندگان را به تصویر می‌کشد. به‌دنبال این اصلاحیه برده‌داری در آمریکا ممنوع شد.
«پل جاسوس‌ها»؛ مگر می‌شود از اسپیلبرگ حرف بزنیم و صحبت تام هنکس به میان نیاید. او بازیگر، شریک و رفیق قدیمی استیون است. او در سال2015 با یار غارش یعنی تام هنکس سراغ ساخت فیلمی براساس داستانی واقعی از دوره‌ای مهم از زندگی جیمز داناوان رفت. هدف اصلی فیلم درباره داستان واقعی نجات جان سربازان وفادار به وطن و انسان‌های بسیار به‌واسطه مذاکره و دیپلماسی یک وکیل مجرب و شهروند ساده ایالات‌متحده به نام جیمز داناوان است که پس از تبادل یک سرباز شوروی به نام رودلف ایبل (با بازی مارک رایلنس) با یک سرباز ایالات‌متحده به نام فرانسیس گری پاورز و یک دانشجو در سال۱۹۶۲، همانطور که در متن پایانی فیلم مطرح می‌شود وقتی در ۲۱دسامبر۱۹۶۲ قراردادی بین داناوان و فیدل کاسترو برای تبادل ۱۱۱۳زندانی در قبال ۵۳میلیون دلار غذا و دارو امضا می‌شود، داناوان در ۳ژوئیه ۱۹۶۳ نهایتا موفق می‌شود که ۹۷۰۳مرد، زن و کودکان اسیر را نیز از بازداشت در کوبا نجات دهد.
تام رفیق استیون
توماس جفری هَنکس بازیگر و فیلمساز آمریکایی است. او برای نقش‌های کمدی و دراماتیک خود معروف است. او یکی از محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین ستاره‌های فیلم در جهان است و به‌عنوان نماد فرهنگی آمریکا محسوب می‌شود. فیلم‌های هنکس در آمریکای شمالی بیش از ۴٫۹میلیارد دلار و در سراسر جهان بیش از ۹٫۹۶میلیارد دلار فروش داشته‌اند و او را به چهارمین بازیگر پردرآمد در آمریکای شمالی بدل می‌سازد. همان‌طورکه گفتیم نباید یار غار اسپیلبرگ را فراموش کنیم. تام هنکس، فوق‌ستاره بازیگری هالیوود در وطن‌پرستی سینمایی کم از رفیقش ندارد. بارها در آثاری شراکت داشته که فضای‌شان در مسیر تقویت ملی‌گرایی است.
«جوخه برادران»؛ هنکس و اسپیلبرگ سریالی به نام «جوخه برادران» را در سال2001 تولید کردند که تا به امروز در لیست IMDB جزو بهترین‌هاست. داستان سریال نیز درباره گروهی از سربازان آمریکایی، از روزی که دوره‌های آموزشی خود را طی می‌کنند تا روز پیروزی در جنگ است.
«کاپیتان فیلیپس»؛ سال2013 تام هنکس در فیلمی به کارگردانی پل گرین‌گراس بازی کرد. براساس داستانی واقعی که در سال۲۰۰۹ اتفاق افتاده، ساخته شده است و داستان ربوده شدن کشتی باری آمریکایی به نام مائرسک آلاباما به دست دزدان دریایی سومالیایی را به تصویر می‌کشد. در این فیلم تام هنکس در نقش کاپیتان ریچارد فیلیپس به ایفای نقش می‌پردازد. بیلی ری براساس کتابی به نام «وظیفه یک کاپیتان: دزدان دریایی سومالی، یگان ویژه نیروی دریایی ایالات‌متحده آمریکا و روزهای خطرناک در دریا» نوشته ریچارد فیلیپس و استفن تاتی، فیلمنامه فیلم سینمایی کاپیتان فیلیپس را نوشته است. «سگ‌تازی»؛ آرون اشنایدر در سال2020 «سگ‌تازی» را با فیلمنامه و نقش‌آفرینی تام هنکس مقابل دوربین برد. داستان فیلم «سگ تازی» (با عنوان اصلی «Greyhound») در سال۱۹۴۲ روایت می‌شود؛ جایی که فرمانده نیروی دریایی آمریکا، ارنست کراوس (با بازی
تام هنکس) در اولین مأموریتش، فرماندهی ناو یو‌اس‌اس کیلینگ را با نام رمز سگ تازی برعهده می‌گیرد. او ماموریت دارد گروهی از افراد، متشکل از ۳۷کشتی نیروهای متفقین را در عبور از اقیانوس اطلس شمالی به‌سوی بندر لیورپول در انگلستان رهبری کند. در این سفر، اقیانوس خطرناک و بی‌رحم است و کشتی‌ها و زیردریایی‌های آلمانی نیز در کمین آن‌ها هستند؛ زیردریایی‌هایی که به دسته گرگ‌ها معروف بودند.
درآرزوی سینمای ملی
همانطور که گفتیم کمبود آثاری از این دست در سینمای ایران حاصل یک چرخه است. هنرمند، مدیر و سیاست‌گذار همه در این پروسه مسوول و سهیم‌اند. تنها راهکار رسیدن به یک شرایط نرمال در این موضوع، تغییر نگرش اهالی سینما و مسوولان به کارکرد سینما و تاثیر آن است. حوادث و رویدادهای مهم ملی می‌تواند با درک درست هنری، تصویری شوند و از گم شدن مسائل مهم ملی در لابه‌لای کتاب‌های تاریخ جلوگیری کنند.
