گام اول برای اصلاح بودجه
هرچند مجلس انتظار داشت لایحه بودجه 1400 با اصلاح ساختار و با توجه به شرایط تحریمی کشور نوشته شود، اما لایحه ارائه‌شده از سوی دولت به مجلس همچنان بر پاشنه نفت می‌چرخید و درآمدهای غیرواقعی و خوشبینانه آن مورد اعتراض بسیاری از کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس قرار گرفت. مرکز پژوهش‌های مجلس نیز پس از بررسی لایحه پیشنهادی دولت به نمایندگان توصیه کرد که به منظور پیشگیری از تورم‌های شدید در سال‌های آتی، کلیات این لایحه را تصویب نکنند.
مطالبه مجلس از دولت
اما رییس مجلس برای همکاری و همیاری دولت در اصلاح بودجه، پیشقدم شد و طی نامه‌ای به رییس‌جمهور، اصلاحات بودجه را مطالبه و درخواست کرده بود تا بودجه با درآمدهای پایدار و با حداقل وابستگی به نفت و اصلاحات ساختاری ارائه شود. او همچنین تاکید کرد که اصلاح اقتصاد کشور در گرو اصلاح، تنظیم و تصویب هوشمندانه لایحه بودجه کل کشور است و امیدواریم با تلاش مجدانه همکاران در مجلس شورای اسلامی و همراهی دولت محترم بتوانیم بهترین تصمیم را به نفع مردم و کشور بگیریم.
عقب‌نشینی دولت
هرچند دولت ابتدا از لایحه پیشنهادی خود به مجلس دفاع می‌کرد و آن را یک بودجه منسجم و هوشمند و واقعی می‌دانست، اما پافشاری مجلس بر اصلاح لایحه بودجه جواب داد و روز گذشته رییس‌جمهور در جلسه اقتصادی دولت تاکید کرد که دولت اصلاحیه لازم را در درآمد بودجه ارائه می‌کند. رییس‌جمهور گفت: با توجه به نظر مقام‌معظم رهبری درخصوص سهم صندوق توسعه ملی از درآمد نفت، دولت اصلاحیه لازم را در مورد درآمد بودجه پیشنهادی ارائه می‌کند و همزمان حداکثر صرفه‌جویی در مصارف را اعمال خواهد کرد. روحانی گفت: رویکرد دولت نسبت به منابع جدید درآمدی در بودجه که بر اقتصاد کشور آثار تورمی نداشته باشد، مثبت است ولی باید دو ملاک واقعی‌بودن درآمدها و تحمیل‌نشدن فشار بر مردم به‌طور دقیق مورد توجه قرار گیرد.
نامه روحانی به قالیباف
وی سپس با صدور نامه‌ای خطاب به محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی، پیشنهادات خود را درباره اصلاح لایحه بودجه 1400 ارائه کرد. بر همین اساس، علی نیکزاد، نایب‌رییس‌مجلس در نشست علنی روز گذشته مجلس اظهار کرد: با توجه به اعتراضات نمایندگان به نحوه تنظیم لایحه بودجه 1400 و پیگیری‌های رییس مجلس در این رابطه، رییس‌جمهور صبح دیروز نامه‌ای را مبنی بر اصلاح بودجه به مجلس ارسال کرده که این نامه برای رسیدگی به کمیسیون تلفیق بودجه ارسال می‌شود. در نامه روحانی به قالیباف آمده که آثار تغییرات مزبور در لایحه بودجه 1400 به شرح زیر است:
1 - افزایش مصارف به میزان 53 هزار میلیارد تومان شامل:
1 - 1- بازپرداخت تعهدات دولت به صندوق توسعه ملی بابت اقساط تسهیلات 175 میلیون یورویی به بیمه سلامت به میزان سه هزار میلیارد تومان.
1 - 2- افزایش مصارف بابت جبران موارد مندرج در جدول بند ه - تبصره 4 به میزان 50 هزار میلیارد تومان.
٢- کاهش منابع ناشی از مجوز استفاده از 18 درصد سهم صندوق توسعه ملی صرفا در صادرات یک‌میلیون بشکه در روز به میزان 40 هزار میلیارد تومان.
لذا تراز منابع و مصارف در راستای تحقق دستور مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) به شرح زیر در لایحه بودجه سال 1400 اعمال می‌شود:
1- مبلغ 53 هزار میلیارد تومان از محل افزایش فروش اوراق مالی
2- مبلغ 40 هزار میلیارد تومان از محل صرفه‌جویی حین اجرا و کاهش تخصیص مصارف توسط سازمان برنامه و بودجه کشور.
مالک شریعتی، نماینده مردم تهران در مجلس نیز در واکنش به نامه رییس‌جمهور به رییس مجلس در خصوص بودجه ۱۴۰۰، نوشت: رییس‌جمهور بالاخره براساس احکام نامه رهبری رسما به رییس مجلس نامه زد که در راستای تعامل مثبت سه قوه و جلسه اخیر به میزبانی مجلس تلقی می‌شود. شریعتی با اشاره به اینکه پیشنهادات محتوایی نامه را تایید نمی‌کنیم، تاکید کرد که این گام اول اصلاح بودجه۱۴۰۰ است.
دستاورد مثبت تعامل دولت و مجلس
فریدون عباسی، دیگر نماینده مجلس نیز با اشاره به نامه رییس‌جمهور به رییس مجلس مبنی بر اینکه تراز منابع و مصارف لایحه بودجه اصلاح شده است، گفت: اگر رابطه معقول و منطقی میان مجلس و دولت باشد، می‌توان به نتایج خوبی به نفع مردم رسید چراکه پیشنهادات مجلس برگرفته از ساعت‌ها کار پژوهشی و کارشناسی و بهره‌گیری از مشورت مشاوران مختلف است؛ لذا معتقدم دولت باید تعامل بیشتری با مجلس داشته باشد و اجازه دهد مجلس به آن‌ها کمک کند و باید همراهی بیشتری کند. نماینده مردم کازرون در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: دولت و مجلس باید در این شرایط سخت اقتصادی همراه باشند تا بتوانند مشکلات را منطقی حل کنند؛ لذا اگر دولت بپذیرد که با مجلس منطقی کار کند، به یقین مجلس آن‌ها را کمک خواهد کرد.
موافقت سازمان برنامه با اجرای طرح اصلاح ساختار بودجه
همچنین پیش از این مجلس شورای اسلامی طرح اصلاح ساختار بودجه را در 13 بند در دستور کار داشت که در اواخر آذر به تصویب رسید و هرچند این طرح در هماهنگی کامل با سازمان برنامه و بودجه دولت تدوین، بررسی و تصویب شد، اما در زمان ابلاغ این احکام به دولت برای اعمال در بودجه 1400، نماینده این سازمان در صحن مجلس زیر توافق‌های صورت‌گرفته میان سازمان و بودجه و بودجه با مجلس زد و گفت نمی‌توان این تغییرات را در بودجه سال آتی اعمال کرد چراکه دولت لایحه خود را تنظیم و تدوین کرده است؛ اما حال که مجلس رویکردی تعاملی برای اصلاح و تصویب بودجه با دولت، بنا گذاشته، حال سازمان برنامه و بودجه نیز موافقت ضمنی خود را برای اصلاح بودجه براساس مصوبه یادشده مجلس اعلام کرده است. در همین زمینه، مژگان خانلو، سخنگوی بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور گفته است: «هم‌اکنون نامه مقام معظم رهبری به رییس‌جمهوری درخصوص اصلاح بخش‌هایی از بودجه ملاک اصلی اصلاحات است. درخصوص سایر درخواست‌های مجلس برای اصلاح بودجه نیز نشست‌ها و گفت‌و‌گوهایی میان دولت و مجلس درحال انجام است که با برگزاری جلسات میان نمایندگان دولت و مجلس، دیدگاه طرفین درخصوص اصلاح ساختار بودجه به هم نزدیک خواهد شد.»
تصویب کلیات بودجه در کمیسیون تلفیق
حالا براساس همین توافقات صورت‌گرفته میان مجلس و دولت، کلیات لایحه بودجه روز گذشته در کمیسیون تلفیق با 23 رای موافق در مقابل 19 رای مخالف و یک ممتنع، به تصویب رسید؛ هرچند نمایندگان پیش از این تاکید بودند که تصویب کلیات به معنای تایید لایحه تقدیمی نیست بلکه کمکی است به دولت تا به اصلاح جزئیات آن بپردازد؛ چنانکه سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه 1400، بعد از تصویب کلیات بودجه اعلام کرد که «کمیته‌های تخصصی درخصوص تبصره14، ارز ترجیحی، نرخ ارز، هدفمندی یارانه‌ها، منابع صندوق توسعه ملی و... حتما موارد اصلاحی را مدنظر قرار خواهند داد.» کاهش کسری تراز عملیاتی از محل ایجاد درآمدهای پایدار و قابل تحقق، کاهش رشد مخارج هزینه‌ای دولت از طریق مدیریت هزینه، افزایش سهم مخارج سرمایه‌گذاری دولت از کل هزینه‌ها، اصلاح منابع غیرواقعی پیش‌بینی‌شده از محل صادرات نفت، حذف پیش‌فروش نفت از بودجه و در اولویت قرار‌گرفتن معیشت عمومی و اقشار کم‌درآمد در مصارف دولت، نمونه‌هایی از موارد اصلاح بودجه 1400 هستند که پیش از توسط نمایندگان مطرح شده بودند.