آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی است که عمدتا کودکان زیر ۵ سال و سالمندان بیش از ۶۵ سال به آن مبتلا میشوند. این بیماری بخشهای بالایی مجراهای تنفسی را درگیر میکند و تب، آبریزش بینی، کوفتگی و سردرد همچنین سرفه و گلو درد و سوزش و خشکی گلو از مهمترین علائم آن است. نشانههای آنفلوآنزا شبیه به سرماخوردگی اما شدیدتر از آن و به همین ترتیب دوره درمان آن نیز طولانیتر است.
مهمترین راه جلوگیری از ابتلا به آنفلوآنزا، تزریق واکسن آنفلوآنزا در ابتدای فصل سرماست و از آنجا که یکی از مهمترین راههای سرایت این بیماری تماس افراد با یکدیگر است، بهتر است تا جای امکان از تماس با افراد آلوده به این ویروس خودداری شود.
شست و شوی مداوم دستها برای پیشگیری همچنین استراحت و مصرف مایعات برای تسریع دورۀ درمان نیز توصیه میشود. با این حساب راههای محافظت در برابر كرونا و آنفلوآنزا یكی بوده و از این نظر اگر خودمراقبتیهای لازم دربرابر كرونا را انجام دهیم احتمال ابتلا و شیوع آنفلوآنزا نیز بسیار
كم میشود.
آنفلوآنزا میكشد؟
با شروع فصول پاییز و زمستان، تعداد بسیاری از مردم در سراسر جهان با بیماری آنفلوآنزا دست و پنجه نرم میکنند. گرچه در باور عمومی این بیماری خطرناک نیست اما حقیقت این است که آنفلوآنزا میتواند کشنده باشد. این بیماری عمدتا توسط ویروسهای خانواده «ارتومیکسوویروسها» ایجاد شده که خود به سه دسته A، B و C تقسیم میشوند. ویروس آنفلوآنزا میتواند پستانداران و پرندگان را درگیر کرده و حتی در میان این دو گروه جابجا شود. تب، تعریق، سردرد، درد عضلات و مفاصل، گلو درد، احتقان بینی، عطسه و سرفه از علائم آنفلوآنزا است و بیماری معمولا بین دو تا هفت روز ادامه مییابد.بسیاری از مردم بر این باورند که عامل این بیماری سرمای هوا است. درحالی که تنها دلیل ابتلا به آنفلوآنزا عفونت ویروسی است که ارتباطی با هوای سرد ندارد. در فصول پاییز و زمستان عواملی مانند باز شدن مدارس و تماس کودکان با هم، تمایل بیشتر مردم به ماندن در فضاهای سرپوشیده و خشکی هوا به این ویروسها اجازه پخش و تکثیر میدهند. به همین علت شیوع این بیماری در فصول سرد بیشتر از فصول گرم است. براساس برآورد سازمان جهانی بهداشت سالانه (زمانی كه كرونا نبود) حدود ۳ تا ۵ میلیون نفر به بیماری آنفلوآنزا مبتلا شده و از این تعداد حدود ۲۹۰ هزار تا ۶۵۰ هزار نفر در جهان در اثر ابتلا به آن جان خود را از دست
میدهند.
واکسن آنفلوآنزا
برخی مراكز علمی در جهان به همه افراد توصیه میکنند كه هر سال واکسن آنفلوآنزا تزریق شود. محدوده سنی برای دریافت این واکسن از نوزادان بالای شش ماه تعیین شده است. با این حال توصیه برخی دیگر از مراکز پزشکی تفاوت دارد و آنها بیشترین توصیه برای تزریق اجباری این واکسن را روی افراد در معرض خطر از جمله افراد بالای ۶۵ سال متمرکز کردهاند.
بهترین زمان تزریق واكسن از ماه سپتامبر (شهریور و مهر) تا ماه اکتبر (مهر و آبان) است چون چند هفته طول میکشد تا واکسن بهطور کامل اثر محافظتی خود را با تولید پادتن پیدا کند.
ویروسهای آنفلوآنزا بسیار متفاوت هستند و بهطور دائم تغییر میكنند. ترکیب واکسنهای آنفلوآنزا هر سال مورد بررسی قرار میگیرد و در صورت نیاز برای مطابقت با ویروسهای آنفلوآنزا به روز میشوند. بااین حال واکسنهای آنفلوآنزا در برابر سه یا چهار ویروس (بسته به نوع واکسن) که رایجترین آنها هستند، از بدن محافظت میکند.
افراد در معرض خطر كه توصیه میشود حتما از واكسن استفاده كنند عبارتند از؛
مادران باردار، شاغلان در مراكز درمانی و بیماران مبتلا به آسم، سرطان، بیماریهای مزمن ریوی، دیابت، بیماریهای قلبی، کلیوی یا کبدی، اچ آی وی و مانند اینها.
دریافت واکسن آنفلوآنزا فرد را در برابر كوید 19 محافظت نمیکند اما واکسیناسیون آنفلوآنزا دارای مزایای بسیار مهم دیگر است. واکسن آنفلوآنزا میتواند خطر ابتلا به این بیماری، بستری شدن در بیمارستان و حتی احتمال مرگ را کاهش دهد.
پیشگیری از آنفلوآنزا
غیر از استفاده از ماسك، عدم حضور در جاهایی كه جمعیت زیاد است و شستوشوی مرتب دستها، یکی دیگر از راههای پیشگیری از آنفلوآنزا، تزریق واکسن در ابتدای فصل سرماست. واكسن آنفلوآنزا یک واكسن غیرفعال حاوى ویروس كشته شده آنفلوآنزاست. این واكسن دستگاه ایمنى میزبان (گیرنده واكسن) را تحریك مىكند تا علیه ویروس آنفلوآنزا پادتن (آنتیبادی) بسازد.
بنا به دستورالعمل سازمان جهانی بهداشت، تقریبا برای همه افرادی که بیشتر از ۶ ماه سن دارند، به ویژه افرادی که در معرض خطر هستند، میتوانند از این واکسن برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوآنزا استفاده کنند.
با این حال باید توجه داشت که این پیشگیری نسبی است چرا که ویروس آنفلوآنزا به سبب خصوصیات ویژه ژنتیکی میتواند با تغییراتی در ساختار ژنتیکی و پروتئینی خود به اشکال جدیدی درآید که در مقابل واکسن مقاوم است.
گروههای در معرض خطر، درصورت ابتلا به آنفلوآنزا بهتر است با پزشک خود مشورت کنند به خصوص اگر بیماری آنان بیشتر از یک هفته طول کشیده و یا علائم آن شدیدتر شود. تب بالا، گوشدرد و گلودرد میتواند از علائم ابتلا به عفونت ثانویه باشد و درصورت بروز این علائم حتما باید به پزشک مراجعه کرد و در صورت لزوم تحت درمان آنتیبیوتیکی قرار گرفت.
البته درمان آنفلوآنزا با آنتیبیوتیک امکان پذیر نیست چرا که آنتیبیوتیکها قادر به درمان عفونتهای ویروسی نیستند. تنها در صورت بروز عفونتهای ثانویه و بنا به توصیه پزشک باید از آنتیبیوتیک استفاده کرد. استفاده سرخود و بیرویه از آنتیبیوتیکها میتواند سبب افزایش مقاومت دارویی در افراد شود. مقاومت باکتریها به آنتی بیوتیکها یکی از بزرگترین چالشهایی است که سلامت انسان عصر مدرن را تهدید میکند. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که در دهههای آینده مقاومت آنتیبیوتیکی میتواند عامل مهم مرگ و میر انسانها باشد.
تفاوتهای كووید 19 و آنفلوآنزا
سرعت انتقال، تفاوت مهم میان این دو ویروس است. دوره نهفتگی یا کمون (از زمان ابتلا تا بروز علایم) در آنفلوآنزا نسبت به کووید 19 کوتاهتر و فاصله سرایت آن (زمان بین سرایت به نفر بعدی) نیز کوتاهتر است. براساس برآوردهای صورت گرفته، فاصله سرایت كووید 19، 5 تا 6 روز است. در حالی که فاصله سرایت ویروس آنفلوآنزا 3 روز است. این بدان معناست که آنفلوآنزا سریعتر از كووید 19 انتشار پیدا میکند. به علاوه، انتقال ویروس در 3 تا 5 روز اول بیماری یعنی امکان سرایت ویروس پیش از بروز علایم بیماری، از ویژگیهای اصلی سرایت آنفلوآنزاست. این درحالی است که افراد مبتلا به كرونا، 24 تا 48 ساعت پیش از بروز علایم میتوانند ناقل بیماری باشند، ولی شواهد موجود نشان میدهد افراد در این زمانها عامل اصلی انتقال بیماری محسوب نمیشوند.
در کووید 19 شمار بازتولید، یعنی تعداد افرادی که از طریق فرد مبتلا بیمار میشوند، بین 2 تا 2.5 نفر است؛ این تعداد بیشتر از شمار بازتولید در آنفلوآنزاست. با این حال، برآوردها در مورد كرونا و آنفلوآنزا شدیداً وابسته به شرایط و زمان انجام مطالعه است. بنابراین میتوان گفت که مقایسه دقیق دو بیماری خیلی دشوار است.
کودکان از عوامل مهم انتقال ویروس آنفلوآنزا در اجتماع هستند. دادههای اولیه در مورد كووید 19 نشان میدهد که کودکان در مقایسه با بزرگسالان کمتر به این بیماری مبتلا میشوند و نرخ حملههای بالینی در گروه سنی صفر تا 19 سال پایین است. بعلاوه، دادههای اولیه مطالعاتی که بر روی سرایت درون خانواری كرونا در چین انجام شده، نشان میدهد که این ویروس معمولاً از والدین (بزرگسالان خانواده) به کودکان منتقل شده است نه برعکس.
در مورد كرونا دادههای ارائه شده تا به امروز نشان میدهد که 80 درصد موارد ابتلا، با علایم خفیف یا بدون علایم، و 15 درصد موارد بیماری وخیم بوده است که طی آن بیمار نیاز به اکسیژن پیدا کرده است؛ 5 درصد مبتلایان هم به عفونت حاد مبتلا شده و نیاز به دستگاههای تنفس (ونتیلاتور) داشتهاند. احتمال وخامت بیماری و ابتلا به عفونت حاد در كووید 19 نسبت به آنفلوآنزا بالاتر است.
کودکان، زنان باردار، سالمندان و افرادی که بیماریهای زمینهای مزمن داشته و یا به ضعف ایمنی مبتلا باشند، بیشتر از همه در خطر ابتلا به آنفلوآنزای شدید هستند. در مورد كووید 19 تاکنون مشخص شده است که سن بالا و وجود بیماریهای زمینهای، خطر وخامت بیماری را افزایش میدهد. مرگ و میر ناشی از كووید 19 از آنفلوآنزا، به ویژه آنفلوآنزای فصلی، بیشتر است. اگرچه رسیدن به درک کامل از خطر مرگ و میر ناشی از كرونا زمانبر خواهد بود، اما با توجه به دادههایی که تاکنون به دست آمده، نسبت مرگ و میر خام (تعداد مرگهای گزارش شده تقسیم بر موارد ابتلای گزارش شده) بین 3 تا 4 درصد است. اما، نرخ مرگ و میر ناشی از ابتلا (تعداد مرگهای گزارش شده تقسیم بر شمار کل مبتلایان) کمتر خواهد بود. در آنفلوآنزای فصلی، نرخ مرگومیر کمتر از یك دهم درصد است. بااین حال، نرخ مرگومیر تا حدود زیادی به میزان دسترسی به مراقبتهای بهداشتی و درمانی و کیفیت آن بستگی دارد.
کووید ۱۹ خطرناکتر از آنفلوآنزا
آنفلوآنزا و كرونا هر دو میتوانند منجر به بیماری جدی و حتی بستری شدن در بیمارستان و مرگ شود. در حالی که هنوز اطلاعات زیادی درباره كووید 19 وجود ندارد اما به نظر میرسد که كرونا کشندهتر از آنفلوآنزای فصلی باشد.
شباهتهای
كووید 19 و آنفلوآنزا
علایم مشابهی دارند. هر دو، بیماری تنفسی ایجاد میکنند. بیماری تنفسی ناشی از این دو ویروس به صورت طیفی از ناخوشی، از بدون علایم و با علایم خفیف، تا شدید یا حتی مرگ بروز کند.
هر دو ویروس از طریق تماس، قطرکهای تنفسی و مدفوع منتقل میشوند. در نتیجه، اقدامات بهداشتی نظیر رعایت بهداشت دستها و آداب بهداشت تنفسی (سرفه در آرنج خمیده یا دستمال کاغذی و بلافاصله دورانداختن آن) به طور یکسان برای پیشگیری از ابتلا به هردو بیماری مهم هستند.
علائم مشترك
و متفاوت دو بیماری
آنفلوآنزا و كووید 19 هر دو بیماری مسری دستگاه تنفسی هستند اما به دلیل ویروسهای مختلف ایجاد میشود. كووید 19 در اثر عفونت با ویروس جدید کرونا ایجاد میشود و آنفلوآنزا در اثر عفونت با ویروسهای آنفلوآنزا به وجود میآید. از آنجا که برخی از علائم آنفلوآنزا و كرونا مشابه هستند، ممکن است تشخیص تفاوت بین آنها بر اساس علائم دشوار و حتی نیاز به آزمایش باشد. احتمال آن كه در پاییز و زمستان امسال آنفلوآنزا همراه با كرونا باشد، زیاد بوده و ممکن است یک فرد همزمان مبتلا به آنفلوآنزا و كووید 19 شود.