افزایش قیمت ارز در بازار داخلی و افزایش قیمت جهانی طلا از جمله دلایل رکوردشکنیهای این روزهای طلا و سکه در بازار است؛ قیمت سکه در روزهای اخیر رکوردهای بالایی را به ثبت رسانده است اما با وجود افزایش قیمتها در بازار طلا و سکه تقاضای اضافی وارد این بازار نشده و فعالان این بخش میگویند که قیمتها متأثر از افزایش شدید قیمت دلار، رشد کردهاند.
از سویی دیگر، در روزهای اخیر و همزمان با نزدیک شدن پایان مهلت صادرکنندگان برای بازگشت ارز صادراتی، قیمت ارز در بازار بیشتر از قبل اوج گرفته و باعث ثبت قیمت دلار 25هزارتومانی در بازار طی روز جاری شده است. بازاریها میگویند علت جهش اخیر قیمت ارز افزایش تقاضا از سوی صادرکنندگان بوده است چراکه گروهی از صادرکنندگان برای ایفای تعهدات خود مجبور به خرید ارز از بازار آزاد شدهاند.
دولت علت اصلی روند صعودی ارز را تخلف صادرکنندگان میداند؛ از این رو با اولتیماتوم به تجار مختلف از آنان خواسته است با پایان تیرماه ارزهای خود را وارد کشور کنند. حدود 20 میلیارد دلار ارز صادراتی مربوط به سال 97 و 98 هنوز از سوی صادرکنندگان بازنگشته و احتمالاً بعد از 31 تیرماه باید شاهد برخوردهای جدی قضایی باشیم چراکه سخنگوی دستگاه قضا رسماً اعلام کرده است: تمام کسانی که به بازگشت ارز حاصل از صادرات اقدام نکنند تحت تعقیب قضایی قرار میگیرند.
صادرکنندگان هم میدانند که اگر بعد از 31 تیرماه ارز صادراتی را برنگردانند، قطعاً با سختگیریهای بیشتر از سوی بانک مرکزی و قوه قضاییه مواجه خواهند شد.
از این رو برخی از کارشناسان پیشبینی میکنند که در ماه آینده با کاهش تقاضا قیمت ارز هم کاهش مییابد. براساس بسته جدید ارزی که از سوی بانک مرکزی ابلاغ شده، مهلت برگشت ارز صادراتی چهارماه بعد از صدور پروانه صادراتی است. طبق اعلام همتی، درجهت تشویق صادرکنندگانی که در مدت سه ماه بعد از صدور پروانه صادراتی، ارز خود را برگردانند، تعهدات ارزی آنها، برمبنای 90 درصد ارزش پایه صادراتی محاسبه خواهد شد.
اما با توجه به هجوم صادرکنندگان به بازار داخلی برای تامین ارز خود این سوال مطرح میشود که آیا این راهکار دولت برای بازگشت ارزهای صادراتی موثر بوده است یا خیر؟ در واقع با این روند هیچ ارز جدیدی وارد کشور نشده و صادرکننده از ارزهای موجود در کشور معوقات خود را تامین کرده و فقط این وسط درآمدی برای دولت ایجاد شده است.
نکته مهم دیگر در این بازار اختلاف قیمت ارز صرافیهای آزاد با صرافیهای بانکی است. درحالی که قیمت ارز در بازار آزاد طی روزهای اخیر رکوردهای جدیدی را به ثبت
رسانده است ولی در دو سه روز اخیر صرافیهای بانکی قیمت خرید و فروش ارز را بدون تغییر اعلام میکنند؛ دلار در این صرافیها ۲۳هزار و ۱۰۰ تومان فروخته میشود.
صرافیهای بانکها روز گذشته قیمت دلار را برای فروش به مردم با ثبات نسبت به قیمتهای پایانی روز کاری قبل
23 هزار و 100 تومان اعلام کردهاند. این صرافیها دلار را از مردم با قیمت 22 هزار و 300 تومان خریداری کردند. این در حالی است که در بازار آزاد قیمت دلار 25 هزار و 500 تومان و قیمت یورو 28 هزار تومان خرید و فروش میشد. بنابراین بازارساز از پنجشنبه هفته قبل قیمت دلار و یورو را در صرافیهای بانکی ثابت نگه داشته است، درحالی که قیمت ارز در بازار آزاد در حال ثبت رکوردهای جدید و البته تاریخی است. اختلاف دلار بازار آزاد و صرافیهای بانکی درحالی بار دیگر شکل گرفته که پیش از این بازارساز بهمنظور کاهش آربیتراژ بین صرافیهای بانکی و بازار آزاد قیمت خرید و فروش ارز در صرافیها را به صورت محسوس افزایش داده بود. خبرگزاری تسنیم در گزارشی نوشته است: «پنج صرافی بانکی در خیابان فردوسی با داشتن کارت ملی، کارت شتاب و شماره همراه به نام متقاضی از ساعت 10 تا 15 تا 2000 دلار آمریکا به متقاضیان واجد شرایط عرضه میکنند. این صرافیها در طول روز متناسب با نوسان قیمتی در بازار آزاد، خرید و فروش دلار و یورو را با قیمتهای مختلفی انجام میدهند.»