گام انقلابی بهارستان
در جلسه علنی روز گذشته مجلس شورای اسلامی نمایندگان با پیشنهاد «احمد امیرآبادی فراهانی» عضو هیات رییسه مجلس مبنی برای اولویت قرار دادن طرح شفافیت آراء نمایندگان با ۱۵۴رأی موافق، ۵۴رأی مخالف و ۷رأی ممتنع از ۲۳۸نماینده حاضر موافقت کردند. این عضو هیات رییسه مجلس در توضیح این پیشنهاد گفت: پیش از این، پیشنهاد طرح شفافیت در کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس بحث و بررسی شده بود و امروز ۵۰نفر از امضاء‌کنندگان درخواست دارند اولویت قرار دادن طرح شفافیت آراء نمایندگان را دارند. وی ادامه داد: مجلس انقلابی نیز خواهان موضوع شفافیت است و درخواست ما نیز در اولویت قراردادن این موضوع است و اگر این درخواست به نتیجه برسد و زودتر به قانون تبدیل شود، مردم می‌توانند در جریان مذاکرات هیات وزیران نیز قرار بگیرند.
امیرآبادی تصریح کرد: بسیاری از صحبت‌های انجام شده که در جلسه شورای اقتصادی و هیات وزیران انجام می‌شود و رانت‌هایی در این جلسات وجود دارد که بایدمردم در جریان این مذاکرات نیز قرار بگیرند. بر همین اساس درخواست نمایندگان این است که طرح شفافیت نمایندگان در دستور کار قرار بگیرد و خواسته ما این است که قانون جامع وشفاف برای مجلس وهم برای قوه مجریه در نظر گرفته شود تا مردم نیز از رانت‌های اطلاعاتی باخبر شوند.
اولین امضاءکننده طرح
در نهایت و پس از رأی موافق نمایندگان با این طرح، «محمد‌باقر قالیباف» رییس مجلس گفت: به‌عنوان نخستین امضاءکننده طرح شفافیت، موافق تصویب اولویت بررسی آن هم بودم تا به وعده خود عمل کرده باشم. از نمایندگان محترمی که بررسی این طرح را سرعت بخشیدند نیز تشکر می‌کنم.
مخالفان: طرح شفافیت اولویت‌دار نیست
اما این طرح مخالفانی نیز داشت. برخی از نمایندگان اعتقاد داشتند با توجه به مشکلاتی که امروز کشور با آن درگیر است بررسی فوریت‌دار طرح شفافیت آراء ضرورتی ندارد. در همین زمینه «احد آزادی‌خواه» نماینده مردم ملایر در مخالفت با بررسی اولویت دار طرح شفافیت آراء نمایندگان گفت: بنده و بیشتر نمایندگان با اصل شفافیت موافق هستیم. اما اولویت‌های مهم‌تری در کشور از جمله موضوع طرح جهش‌مسکن و مشکلات مردم در این بخش و افزایش تورم مسکن و بی‌خانمانی بیشتر مستاجران وجود دارد که بهتر است این موارد در دستور کار قرار بگیرد. نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی افزود: تورم، گرانی، معیشت مردم از جمله مسائلی است که باید در اولویت قرار بگیرد و اگر موضوع شفافیت آراء است در حقیقت باید شفافیت عملکرد نمایندگان اولویت باشد.
وی ادامه داد: مردم به‌دنبال شفافیت ماموریت‌ها، نحوه پیگیری مسائل و نوع زندگی نمایندگان هستند و می‌خواهند بدانند که بعد از پایان دوره یازدهم مجلس، آیا شورای‌نگهبان ۸۰ یا ۱۰۰نفر از نمایندگان را رد صلاحیت خواهد کرد.
گام بعدی، شفاف‌سازی دولت است
همچنین «محمدرضا پور‌ابراهیمی‌داورانی» رییس کمیسیون اقتصادی گفت: آنچه که به‌عنوان شفافیت مطرح است گام اول مجلس خواهد بود و در طرح‌های بعد گام‌های دیگری برای شفافیت دولت و ارکان نظام برداشته خواهد‌شد. شفافیت در عرصه اجرایی کشور را باید لحاظ کنیم تا عملکرد همه دست‌اندرکاران و مسوولان را از نگاه عمومی شفاف سازیم بنابراین شفافیت فقط به معنای رأی نمایندگان نیست بلکه این راهی برای جلوگیری از تخلف و مبارزه با مفاسد اقتصادی است. پورابراهیمی خاطرنشان کرد: یکی از دلایل بروز فساد محافظه‌کاری یا بی‌توجهی به اولویت‌های نظام است و این طرح سبب می‌شود از تخلفات و فساد اقتصادی جلوگیری کرده که تاکید به فرمایشات مقام‌معظم رهبری است.
علت مخالفت مجلس دهم با طرح شفافیت
شفافیت آراء یکی از مطالبات اصلی از نمایندگان مجلس یازدهم بود طرحی که در مجلس دهم رأی نیاورد و در دستور کار مجلس قرار نگرفت. علی لاریجانی، رییس مجلس دهم در پاسخ به چرایی این مخالفت مدعی بود که مجلس پیشتاز شفاف‌سازی است و تمام مکالمات صحن علنی از رسانه‌ها پخش می‌شود. ابتدا باید سایر دستگاه‌ها نیز در این سطح از شفافیت قرار بگیرند، بعدا صحبت از چنین طرح‌هایی صحبت شود.
مطالبه از مجلس انقلابی
اما با روی کار آمدن مجلس انقلابی این این مطالبه از نمایندگان بود که این طرح را نهایی و به قانون تبدیل کنند. حتی بسیاری از کاربران فضای مجازی با طرح این سؤال که چندین‌ماه از شروع به کار مجلس انقلابی و شعار انتخاباتی آنان مبنی بر لزوم شفافیت آرا می‌گذرد چرا همچنان شاهد عدم تصویب این قانون هستیم این مطالبه خود را از نمایندگان مطرح می‌کردند اما در این مدت مجلس رسیدگی به طرح‌ها و تصویب قوانین دیگری را در دستور کار داشت که به‌طور مستقیم با معیشت مردم و حل مشکلات اساسی کشور ارتباط داشته است. همچنانکه از روز سه‌شنبه نیز باید بودجه سال آتی کل کشور در صحن مجلس بررسی شود.
جزئیاتی از طرح شفافیت
طرح فعلی مشتمل بر ۱۰ماده است که هرچند به طرح شفافیت آرا مشهور شده اما سایر فعالیت نمایندگان مجلس و روند قانون‌گذاری را نیز شفاف خواهد کرد. مواردی همچون توزیع و انتشار عمومی تمامی مذاکرات مجلس، انتشار برنامه‌های مجلس سه روز قبل از تشکیل جلسه علنی برای عموم، انتشار اسامی حاضران به غایبان جلسه همراه با آرای نمایندگان به تفکیک مخالف، موافق و ممتنع و عدم شرکت در رأی‌گیری، ارائه گزارش عملکرد کمیسیون در رسیدگی به طرح‌ها، لوایح، سؤال و تذکرات و... به صورت عمومی و امکان حضور نماینده صدا و سیما در جلسات علنی کمیسیون‌ها و اطلاع‌رسانی به صورت زنده و صوتی، اطلاع‌رسانی درباره مأموریت‌های فردی و جمعی نمایندگان مجلس و همچنین تعیین شرایط رأی‌گیری مخفی در طرح پیش‌بینی شده است.
طراحان شفافیت آرا در توجیه ضرورت این اقدام تاکید کرده‌اند: با عنایت به منطق قانون اساسی به‌ویژه اصل۶۹ و رویه تصویب اصول آن در مشروح مذاکرات تصویب قانون اساسی در خبرگان سال‌های۱۳۵۸ و ۱۳۶۸ و تجارب موفق جهانی درباره شفافیت و با عنایت به اینکه عملکرد و رأی وکیل نمی‌تواند از موکل پنهان باشد و با توجه به مطالبه عمومی مردم و تعهد اکثر نمایندگان مجلس یازدهم به مردم برای پیگیری موضوع و به‌دلیل نقش مهم شفافیت در مبارزه با فساد و ویژه‌خواری و نظر به اینکه پیش از استفاده از سیستم الکترونیکی آرای نمایندگان در جلسات علنی شفاف بوده است؛ این طرح را تهیه کرده‌اند. موافقان این طرح معتقد هستند شفافیت اگر ایجاد شود مردمی که رأی داده‌اند از نحوه تصمیم‌گیری نماینده خود در مسائل مهم آگاه می‌شوند و بر‌اساس آن بسیاری از زدوبندها و مسائل پشت‌پرده می‌تواند مرتفع شود. اما برخی دیگر از نمایندگان اعتقاد دارند این طرح تعارض منافع و طبقه‌بندی مسائل از حیث امنیتی را دچار آسیب می‌کند و برخی از موارد در طرح وجود دارد که شفافیت در‌خصوص آن‌ها می‌تواند موجب دلخوری اجتماعی از نمایندگان شود که مسائل قشری و صنفی از این دست تلقی می‌شود. حال اما مجلس یازدهم در پاسخ به مطالبات عمومی جامعه درباره شفافیت آراء گام اول را در این زمینه برداشته است و قصد دارد به این شعارانتخاباتی خود جامه عمل بپوشاند.
