روابط عمومی جشنواره فیلم فجر، با حکم «سیدمحمدمهدی طباطبایینژاد» دبیر سیونهمین جشنواره فیلم فجر، محمد احسانی (مدیر فرهنگی) در کنار سینماگران برگزیده ادوار جشنواره فیلم فجر؛ ساره بیات (بازیگر)، مرتضی پورصمدی (مدیر فیلمبرداری)، بهرام توکلی (نویسنده و کارگردان)، نیما جاویدی (نویسنده و کارگردان)، سیدجمال ساداتیان (تهیهکننده) و مصطفی کیایی (نویسنده و کارگردان) بهعنوان اعضای هیأت داوران، آثار این دوره جشنواره را داوری خواهند کرد.
بیانیه هیات داوران
هیأت داوران سیونهمین جشنواره فیلم فجر پیش از آغاز داوری خود، متن زیر را خطاب به مخاطبان سینمای ایران منتشر کردند:
امسال در شرایط همهگیری ویروس کرونا هزاران جانِ عزیز را از میان هموطنانمان از دست دادهایم.
در چنین زمانی، چه انگیزهای برای تماشا و قضاوت و تشویق سینمای ایران میماند جز ایمان راسخ به این باور که هرگز نباید تسلیم تاریکی و مرگ شد و تسلیم شدن تنها مایه خوشحالی آنانی است که سینمای ایران را از اساس نمیخواهند.
هیأت داوران جشنواره سیونهم فیلم فجر با اشراف به این امر که ارکان سینمای ایران در میانه بحرانهای متعدد، آسیب جدی دیده و تمامی صنوف دچار مشکلات متعدد شدهاند، امیدوار است امسال و در خاصترین دوره جشنواره فیلم فجر، بتواند بدون هیچ پیشداوری و با کمترین خطای ممکن، به داوری عادلانه فیلمهای سینمای ایران بنشیند.
ما بهعنوان بخشی از بدنه سینمای ایران همراه شما هستیم و قطعا کارمان، بیکاستی نخواهد بود.
پر واضح است که در این دوره ویژه جشنواره فیلم فجر، بهدلیل نبود هیات انتخاب و منوط شدن نمایش فیلمها به نامزدیشان توسط داوران، هیات داوران یکی از سختترین و پرمسوولیتترین دورهها را پشت سر خواهد گذاشت.
این چند خط در حکم سلامِ ما به شما مخاطبان عزیز جشنواره فیلم فجر بود.
به امید داشتن جشنوارهای که بتواند لحظاتی، دلمان را روشن کند و با آرزوی روزهای بهتر برای ایرانِ عزیزمان.
مرور کارنامه داوران
جشنواره فجر در هر دوره باتوجه به اقتضائات سیاسی اجتماعی، جایگاه دبیر، فیلمهای شرکتکننده، دعواهای صنفی و... ترکیب هیات داوران را مشخص میکند. باتوجه به مواردی که گفته شد گاهی وزن این هیات تغییر میکند. گاهی کیفیت تغییر میکند و گاهی اعضا بیشتر از مدیران فرهنگی انتخاب میشوند. اما ترکیب هیات داوران فجر سیونهم چگونه است؟ در ادامه نامها را مرور و درپایان تحلیل کوتاهی از این هیات ارائه میکنیم.
«محمد احسانی»؛ احسانی را باید تنها بازمانده مدیران فرهنگی در هیات داوری امسال دانست. او مدیر شبکه نسیم و از جمله تصمیمگیران فرهنگی است که بارها در بخشها و شوراهای سینما فعال بوده است. احسانی موافقان و منتقدانی جدی در حوزه تلویزیون دارد.
طبیعتا نقش احسانی در هیات داوران امسال جایگاهی به نمایندگی از مدیران فرهنگی حاکمیت است.
«ساره بیات»؛ بیات از تلویزیون شروع کرد و سپس به واسطه حضور در چند فیلم مشهورخصوصا فیلم اصغر فرهادی توانست به جایگاه قابلتوجهی دست پیدا کند. او حتی در جشنوارههای مختلف سینمایی در خارج از کشور دیده شد. اما به مرور به واسطه انتخابهایش در سینما و بهطور ویژه در شبکه نمایش خانگی از دوران اوج کاری فاصله گرفت و به تکرار افتاد.
بیات تنها زنی است که در هیات داوران امسال حضور دارد. «مرتضی پورصمدی»؛ تنها نماینده از عوامل فنی سینمای ایران در هیات داوران جشن سیونهم است. پورصمدی از مدیران قدیمی فیلمبرداری سینما و تلویزیون است. سریالهایی مثل «مدار صفر درجه» و «مزد ترس» و فیلمهایی مثل «هیس! دخترها فریاد نمیزنند» از جمله آثار اوست. «بهرام توکلی»؛ توکلی از فیلمسازانی است که در دهه۹۰ وارد فعالیت جدی شد. آخرین فیلم او «تختی» بود که بهرغم تلاشهای زیاد نتوانست در گیشه به موفقیت دست یابد. توکلی از جمله فیلمسازان تکنیکی سینمای ایران است. «نیما جاویدی»؛ جاویدی دوسال پیش با «سرخپوست» مورد استقبال منتقدان و مخاطبان قرار گرفت. او البته بهجز کارگردانی به نویسندگی هم مشغول است و سال قبل «خورشید» را برای مجیدمجیدی نوشت. «سیدجمال ساداتیان»؛ یکی از تهیهکنندههای پرکار و پرافتخار سینمای ایران است. آخرین فیلم اکرانشدهاش «متری شیشونیم» است. او تاکنون جوایز زیادی از جشنوارههای سینمایی کسب کرده است.
«مصطفی کیایی»؛ دیگر عضو هیات داوران هم یک فیلمساز است. مصطفی کیایی در ابتدا با نویسندگی سریالهای تلویزیونی کارش را شروع کرد و سپس به سینما و شبکه نمایش خانگی رفت. آخرین فیلم او کمدی «مطرب» و آخرین سریالاش «همگناه» برای شبکه نمایش خانگی است.
بررسی ترکیب
همانطور که گفته شد در هر دوره ترکیب هیات داوران جشنواره باتوجه مسائل مختلف بسته میشود. کار دبیر برای رسیدن به هیاتی که بتواند سلایق و صنوف مختلف را راضی کند کاری بسیار دشوار است. این جشنواره مهمترین رویداد سینمایی و چه بسا فرهنگی کشور است. از طرفی نام فجر انقلاب به آن نهاده شده است. در مرتبه بعدی به واسطه اهمیت این رویداد، سینماگران مطالبه حضور حداکثری در این هیات را دارند. حال با این تفاسیر رسیدن به یک جمع متوازن کار سادهای نیست. اجازه بدهید بهصورت کوتاه بررسی کنیم که هیات داوری دوره سیونهم چه شرایطی دارد. دبیر باید سراغ سینماگرانی برود که خودشان فیلمی در جشنواره ندارند. همین امر دایره انتخابها را کم میکند. در مرحله بعد طبیعتا هستند کسانی که به دلایل مختلف راضی به حضور در هیات داوران نمیشوند. حالا با این اوصاف باید به ترکیبی از سینماگران شناختهشده و مقبول و همچنین مدیران فرهنگی رسید. محمد احسانی بهعنوان تنها مدیر فرهنگی این هیات نامی تکراری است.
با احترام به آقای احسانی، ظاهرا مدیران سینمایی نمیخواهند یا نمیتوانند دایره مدیران همکارشان را گسترش دهند و نام چند مدیر در تمام شوراهای سینمایی دیده میشود. اما 6عضو دیگر همه سینمایی هستند. در بین 6عضو تنها مرتضی پورصمدی از عوامل فنی سینمای ایران در این هیات وجود دارد و مابقی کارگردان، بازیگر و تهیهکنندهاند. این بهنوعی نشاندهنده میزان قدرت صنوف سینمایی در مراکز قدرت هم است. جاویدی، کیایی و توکلی هرسه متعلق به یک نسل از فیلمسازان هستند. اگر نخواهیم سختگیرانه نظر بدهیم باید بگوییم در مجموع انتخاب این سه فیلمساز لااقل برای این دوره با محدودیتهایش آنقدرها هم بد نیست.
سیدجمال ساداتیان از جهات مختلف انتخاب قابلقبولی است. اما شاید فردی که بیشترین حاشیه را در این هیات داشت کسی نباشد جز ساره بیات! بیات به نمایندگی از بازیگران و البته سینماگران زن سینمای ایران در این هیات حضور دارد. بیات در چندسال اخیر خصوصا در شبکه نمایش خانگی در آثاری حضور داشته که شدیدا عوامپسند بوده و خودش هم به تکرار افتاده است. اینها موجب شد تا بین برخی سینمادوستان و کاربران فضای مجازی درباره دلیل انتخاب او نقدهایی مطرح شود. اما سخن پایانی! با تمام مسائل و مشکلاتی که مطرح شد ترکیب هیات داوران قابل دفاع است. اما آیا این ترکیب سینمایی در فعالیت و داوریهایشان به نام این جشنواره، یعنی فجر انقلاب هم نیمنگاهی خواهند داشت؟ آیا مسوولان جشنواره به یاد دارند این رویداد چه تفاوتی با دیگر جشنوارههای سینمایی دارد؟ آثار حاضر در جشنواره و در پایان خروجی داوریها این مساله را روشن خواهد کرد.