بهینه‌سازی ساختمان‌ها، راهی زمان‌بر اما قطعی
در دو هفته گذشته، با وجود کاهش تردد خودروها در شهر و خلوت شدن نسبی تهران و کرج به‌عنوان دو کلان شهر بزرگ کشور، شاهد افزایش قابل توجه میزان ذرات آلاینده گذشته بودیم که ابهامات بسیاری را به‌دنبال داشته است. در این رابطه گمانه‌زنی‌های بسیاری از کاهش استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی تا کاهش وزش باد و سوزاندن مازوت در نیروگاه‌ها مطرح شده است که هر‌یک به نوبه خود می‌تواند مسبب این شرایط باشد. البته به گفته مدیریت سازمان برنامه‌ریزی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی؛ مصرف سوخت در کشور در حدود 10درصد کاهش یافته است که می‌تواند تاییدی برای مساله کاهش تردد و ترافیک تلقی شود. با این وجود، برخی توزیع مازوت را مقصر اصلی می‌دانند اما علت این بحران عمیق‌تر است و مصرف مازوت در نیروگاه‌ها نیز نتیجه آن است. آقای عباس کاظمی که در دوره‌ای، هم مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت بود و هم مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، بالا بودن شدت مصرف انرژی را عامل این بحران می‌داند که به‌خاطر نبود یک برنامه‌ریزی جامع انرژی اتفاق افتاده است. برنامه‌ای که در آن شدت مصرف انرژی روند کاهشی داشته باشد.
اما دنیا در حال حرکت به این بهینه‌سازی است و مطالعات آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که طی سه دهه اخیر کشورهای توسعه یافته از جمله چین توانسته‌اند نزدیک به ۷۰درصد شدت مصرف انرژی خود را کاهش دهند. در کشور ما اما روزانه 70میلیون لیتر بنزین، ۸۲۵میلیون متر مکعب گاز و بیش از ۱۰۰میلیون لیتر نفت گاز و بسیاری از فرآورده‌های نفتی دیگر دود می‌شود و مجموع این سوخت‌های فسیلی، کربنی را وارد هوا می‌کند که در زمان وارونگی دما آلودگی را تشدید می‌کند. کارشناسان می‌گویند که باید در تمام این بخش‌ها کاهش شدت مصرف رقم بخورد تا بحران آلودگی هوا و این رشد افسارگسیخته مصرف که به‌زودی ایران را واردکننده انرژی می‌کند، مدیریت شود. آقای یونس نوراللهی، کارشناس انرژی و استاد دانشگاه تهران در گفت‌و‌گویی با روزنامه صبح‌نو گفت: «کاهش آلودگی یک بحثی است که در آن مصرف انرژی عامل متناظر است متاسفانه مواقعی که هوا آلوده می‌شود و مردم با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند به این فکر می‌افتیم که یک برنامه کوتاه‌مدت یا یک برنامه تک پارامتری را تنظیم کنیم در حالی که پارامترهای بسیار متعددی در آلودگی هوا تأثیر‌گذار هستند و موضوعی نیست که در یک سال یا 6ماه حل شود و به یک برنامه‌ریزی بسیار دقیق و بسیار متنوع و بزرگ نیاز داریم که در یک بازه زمانی طولانی‌مدت حل کنیم قطعابخش ساختمان یکی از موثرترین بخش‌ها در آلودگی هوای شهرهاست.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: پارامترهای بسیاری در آلودگی هوا و اتلاف انرژی دخیل هستند؛ ما به یک برنامه 5 تا 10ساله نیاز داریم و باید روی ساختمان‌سازی، اصلاح فرهنگ استفاده از انرژی برنامه‌ریزی کنیم و سیستم انرژی کشور را در حد استاندارد بیاوریم.
این کارشناس انرژی تصریح کرد: در سخنان مقام معظم رهبری تاکید شده است که مصرف انرژی را تا حد برنامه هفتم باید به دو سوم شدت مصرف انرژی در برنامه چهارم برسانیم اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاده است بلکه برعکس ما هر روز شدت انرژی‌مان بیشتر می‌شود و این اصلا سازگاری با اقتصاد مقاومتی ندارد در نتیجه با این معضل مواجهه می‌شویم و متوجه نیستیم که چگونه انرژی‌های کشور را با بی‌برنامگی مصرف می‌کنیم به اندازه هزار دلار افزایش درآمد ملی کشور ما 10برابر اتحادیه اروپا انرژی مصرف می‌کنیم بنابراین هم به اقتصاد ضربه می‌زنیم هم آلودگی تولید می‌کنیم.»
وی در آخر گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از اصلی‌ترین راهکارها برای کاهش اتلاف انرژی است که با تولید ابزارها و نرم‌افزارها کمک می‌کنند که مصرف انرژی در ساختمان‌ها به شکل سیستماتیک مدیریت شود به شرط آنکه زیرساخت‌های کلان و قوانین اصلاح شوند. ما همچنان نظارت زیادی را بر ساخت ساختمان داریم که معماری و مقاومت آن افزایش یابد اما در سازمان نظام مهندسی برای مهندسان انرژی در کشور نداریم که بخش انرژی یک ساختمان که قرار است 30 سال بعد از این انرژی سوبسید‌دار کشور را مصرف کند هیچ نظارت جدی نداریم.»
شاید یکی از ساده‌ترین راهکارها این است که در قوانین نظام مهندسی کشور بخش نظارت بر ساختمان‌های کشور به یک ناظرین مستقلی واگذار شود و با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان در اجرای ساختمان‌ها از این تجهیزات و دانش آن‌ها استفاده کنند.
