روزنامه الکترونیک رایالیوم این سخنان اردوغان را یک ضربه و شوک اساسی به جنبشهای اسلام سیاسی در منطقه غرب آسیا به ویژه گروه اخوانالمسلمین دانست که اردوغان را رهبر و پیشوای خود میدانند و به او بهعنوان مانعی بزرگ در برابر برنامههای سازش در جهان عرب مینگرند. مواضع تند اردوغان در برابر دولتهای عربی سازشگر با رژیم صهیونیستی همچون امارات و بحرین و سودان و تهدید به فراخوان سفیر از ابوظبی، این برداشت اخوانیها از رییسجمهور ترکیه را تقویت کرده بود.
روابط میان ترکیه و رژیم اسرائیل ریشهدارتر از هر کشوری در غرب آسیاست و به سال ۱۹۴۹ زمانی که دولت ترکیه تشکیل رژیم صهیونیستی و تبادل هیأتهای دیپلماتیک را به رسمیت شناخت، برمیگردد. باوجود تیرهشدن روابط دو طرف در سال ۲۰۱۰ پس از حمله کماندوهای اسرائیلی به کشتی امدادی «مرمره» که کمکهای بشردوستانه را به غزه میبرد، اما روابط امنیتی و هماهنگی اطلاعاتی میان آنها از بین نرفت؛ همچنین روابط اقتصادی نیز دستخوش تغییر نشد، بهطوریکه حجم تبادلات تجاری میان ترکیه و رژیم صهیونیستی در سال ۲۰۱۹ در حدود ۱۰ میلیارد دلار بود و شرکت هواپیمایی ترکیه در هفته ۶۰ پرواز به تلآویو دارد.
رژیم صهیونیستی همچنین برای سالها یکی از منابع فروش سلاح به ترکیه به شمار میرفت. اوج معاملات تسلیحاتی دو طرف به سال ۱۹۷۴ زمانی که ترکیه به قبرس شمالی حمله کرد، بازمیگردد؛ زمانی که کشورهای اروپایی و آمریکا ترکیه را تحریم تسلیحاتی کرده بودند.
میتوان دلایل متعددی برای چرایی تمایل اردوغان برای برقراری روابط بهتر با رژیم صهیونیستی نام برد؛ اینکه چرا او محذورات پیشین خود را زیر پا گذاشت و از تمایل خود برای برقراری رابطه با رژیمی سخن گفت که تا همین دیروز او را خونریز و جنایتکار خطاب میکرد که مردم فلسطین را میکشد و به آنها گرسنگی میدهد تا جان دهند؛ اردوغانی که درهای کشورش را به روی رهبران سیاسی حماس گشوده است.
هانیزاده: اردوغان هنرپیشه سیاسی است که میداند چگونه در افکار عمومی مسلمانان نفوذ کند
«حسن هانیزاده» کارشناس مسائل سیاسی در گفتوگو با خبرنگار روزنامه «صبحنو» با اشاره به چرخش اردوغان، رییسجمهور ترکیه به سمت رژیم صهیونیستی، عنوان کرد: رفتار و اقدامات «رجب طیب اردوغان» در مساله فلسطین با پارادوکس همراه بوده است. او با ابراز حمایت از ملت فلسطین وارد فضای سیاسی منطقه و جهان شد و ادعا کرد که از مساله فلسطین دفاع میکند. درواقع به جز اظهارات رسانهای که در اینباره ارائه کرد، هیچگاه درصدد کمک به ملت فلسطین برنیامد.
وی با اشاره به اینکه روابط تلآویو و آنکارا تعریفشده است، افزود: روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی، تعریف شده و سنتی بوده و هیچگاه طرفین این رابطه را قطع نکردند؛ حتی میتوان گفت که این رابطه درحد بسیار بالایی قرار دارد. اردوغان با بازیهای خودش سعی کرد در میان ملتهای مسلمان و کشورهای عربی جا پیدا کند. او یک هنرپیشه سیاسی کاملا باتجربهای است که میداند چگونه در میان افکار عمومی و ملت مسلمان نفوذ کند. نباید فراموش کرد که رابطه دو طرف تعریفشده بوده و همچنان ادامه خواهد داشت.
سوءاستفادهکردن اردوغان
این کارشناس مسائل منطقه تصریح کرد: «رجب طیب اردوغان» از مساله فلسطین برای تثبیت حاکمیت خودش سوءاستفاده کرد و حرکات نمایشی وی درباره مسأله فلسطین کاملا روشن شده و به نظر میرسد دست اردوغان برای ملت باز شده و در چارچوب فلسطین صورت گرفته است. وی با اشاره به اینکه ترکیه در بحران برخی کشورها در انزوا قرار گرفته است، یادآور شد: ترکیه در سالهای اخیر تلاش میکرد تا دخالتهایی در لیبی، عراق و سوریه داشتهباشد اما به موفقیتی دست پیدا نکرد. همچنین تقابل ترکیه با یونان و مساله قبرس و موضوعات خاورمیانه موجب شد تا در انزوا قرار گیرد. به نظر میرسد اردوغان به سمت لابی صهیونیستی چرخش پیدا کرده تا خودش را دوباره ارزیابی کند. از سویی دیگر مدتی است که اختلاف بین او و کشورهای عربی به وجود آمده و چون آنها با رژیم صهیونیستی سازش کردند، اردوغان هم به سمت سازش با تلآویو پیش رفته است و در نظر دارد تا با کشورهای عربی منطقه خلیجفارس که مدتی است تنش داشتند، رابطه برقرار کند.
انزوای سیاسی
این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: اردوغان بهدلیل انزوای سیاسی که به آن دچار شده است، نیازمند لابی صهیونیستی است تا از موضوعات عنوانشده عبور کند؛ اما به اشتباه فکر میکند که رهگذر عبور از این مشکلات یا انزواهای سیاسی، دروازههای تلآویو است. شاید اردوغان بخواهد از خلال عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی که با تمامی ادبیات و اعتقادات اعلامی پیش از این وی در تناقض است، انزوای منطقهای و جهانی خود را از میان ببرد، اما به نظر میرسد این یک اشتباه بزرگ برای او خواهد بود، چرا که باقی دوستانش را نیز در منطقه و جهان اسلام از دست خواهد داد.