چرا دولت اقتصاد مردم را به بورس پیوند زد
شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال تا ۱۲شهریور ۲۱۸درصد رشد داشت. در بازه ۱۰ساله هم رشد شاخص کل۸۷۰0درصد بوده است که نشان از یک بازدهی بالا در این بازار دارد. حتی رشد دلاری این بازار در ۱۰سال اخیر ۲۱۵درصد بوده در حالی‌که در همین دوره (تا ۱۲شهریورر۹۹) رشد دلاری بازارهای جایگزین مثل مسکن منفی ۱۱درصد و بازار طلای جهانی با همه فراز و نشیب آن تنها مثبت ۵۵درصد بوده است! موضوعی که مورد هشدار و تذکر بسیاری از کارشناسان اقتصادی قرار گرفت که رشد چشمگیر بورس با شرایط اقتصادی کشور همخوانی ندارد و سقوط آن موجب دردسر جدید برای کشور و دولت خواهد شد.
اما علی‌رغم این هشدارها و تذکرات، به‌طور پیاپی این پیام از سوی دولت به مردم مخابره می‌شد که بورس به شکل استثنایی و ویژه مشمول حمایت و پشتیبانی آن است، بنابراین عملاً این تصور به‌وجود آمد که دولت نقشه «بیمه‌گر کلان» بورس را به‌عهده گرفته و اجازه سقوط آن را با به‌کارگیری انواع ابزارها نخواهد داد. در چنین شرایطی مردم عادی که هیچ اطلاعی از راز و رمزهای این بازار نداشتند سرمایه خود را با هدف سود کوتاه مدت وارد این بازار کردند که مورد تشویق رییس‌جمهوری هم قرار می‌گرفتند.
شهبازی غیاثی: دولت موجب کاهش سرمایه مردم شد
موسی شهبازی‌غیاثی، کارشناس اقتصادی، در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌نو» درباره سهم و نقش دولت در کاهش سرمایه مردم در بازار بورس، گفت: بازار سرمایه تفاوت‌های زیادی با سایر بازارها از جمله بازار بانکی دارد. در ذات این بازار ریسک نهفته است بنابراین بالا و پایین رفتن بخشی از واقعیت‌های این بازار است چراکه عوامل متعددی بر قیمت سهام اثر می‌گذارد که یا بازار سرمایه افت کند و یا صعود.
وی تاکید کرد: کسی که به بازار سرمایه می‌آید باید دانش داشته باشد اما متاسفانه اتفاقاتی در ماه‌های اخیر افتاد که موجب شد افراد حقیقی بدون آگاهی دانش و علم سرمایه خود را در این بازار بیاورند که بخش زیادی از این اتفاقاً تقصیر دولت است. دولت بدون آنکه مردم را با واقعیت این بازار آشنا کند از آنان خواست سرمایه‌های خود را وارد بورس کنند. بارها رییس‌جمهوری گفت: مردم وارد این بازار شوید، بورس رشد می‌کند، دولت از بازار سرمایه حمایت می‌کند. این نوع حمایت از بازار سرمایه بدترین نوع حمایت است. در هیچ کجای دنیا سیاستمداران در این بازار دخالت نمی‌کنند.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: این اظهارات رییس‌جمهوری و تشویق دولت برای سرمایه‌گذاری مردم در بورس این تلقی را در مردم ایجاد کرد که دولت پشت بازار سرمایه است و رشد این بازار ادامه خواهد داشت درحالی که اساساً این رشدهایی که صورت گرفت با عوامل بنیادین اقتصادی همخوانی نداشت یعنی هیچ همگرایی بین وضعیت اقتصادی کشور و بازار سرمایه وجود نداشت. رکود بازار در حال تعمیق شدن بود اما بازار سرمایه در حال رشد. برخی از سهام اصطلاحاً به صورت کاغذی خرید و فروش می‌شد که هنوز نه سوله‌ای داشتند و نه حتی گود برداری اما سهامش داشت خرید و فروش می‌شود. در چنین فضایی مکرراً به دولت گفته شد که نباید اینگونه دخالت و حمایت کنید اما گوش شنوایی وجود نداشت.
شهبازی‌غیاثی با بیان اینکه حمایت دولت از بازار سرمایه باید تنها حمایت زیرساختی و قانونی باشد، گفت: حمایت زیر ساختی به این معناست که باید سامانه معاملاتی تقویت می‌شد، نظارت‌هایی صورت می‌گرفت تا قیمت‌ها دستکاری نشود، از آن طرف هم باید ورود شرکت‌ها به بورس را تسهیل می‌کرد تا این سرمایه و تأمین مالی به سمت تولید هدایت شود. اما متاسفانه دولت این حمایت را کم رنگ کرد و رفت سراغ فضای رسانه‌ای و تهییج مردم برای ورود به بازار سرمایه؛ بنابراین مردم گمان کردند که دولت پشت بازار است درحالی که بازار سرمایه ممکن است با هر عاملی و شکی واکنش نشان دهد و منفی شود.
وی با بیان اینکه نباید با صحبت‌های غیرکارشناسی این بی‌اعتمادی مردم به بازار سرمایه را بیشتر کرد، گفت: دولت شدت بد عمل کرد و ورودش به بورس غیر‌تخصصی بود که موجب بی‌اعتمادی مردم شد. این بی‌اعتمادی ناشی از عدم هماهنگی در دولت به‌ویژه در بحث «ای تی اف» آغاز شد و این ناهماهنگی مانند جرقه‌ای بود که رشد پوشالی بورس را متوقف کرد.
وی با ارائه یک پیشنهاد برای جلوگیری از افت شاخص بورس، گفت: حال الان باید چه باید کرد؟ امروز این نگرانی هست که هرکسی درباره بازار سرمایه حرف می زند مثلاً مجلس می‌گوید در این قضیه ورود می‌کند و مردم یا سرمایه‌دار گمان می‌برند که بازار سرمایه دوباره رشد خواهد داشت. بی‌اعتمادی را نباید روز‌به‌روز بدترش کنیم . امروز وضعیت فعلی بازار سرمایه به شدت آسیب‌پذیر است و اساساً نه نمایندگان مجلس و نه دولت نباید اظهارنظر کنند و قول و وعده‌ای در این زمینه بدهند باید بگذاریم بازار به صورت آرام و بدون دخالت‌ها به وضعیت نرمال برگردد.
میرتاج‌الدینی: نباید اقتصاد را به سیاست خارجی گره زد
سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی، عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه مجلس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌نو» نیز با تاکید براینکه روند بورس باید پایدار و ثابت باشد، گفت: نوسانات در بورس موجب کاهش سرمایه و اعتماد مردم می‌شود. وی گفت: دولت برای ارائه دارایی دوم با تردید قدم برداشت و به موقع اعلام نکرد و همچنین عدم توافقش با مجلس در خصوص ارائه سلف نفتی موجب کاهش اعتماد مردم و در نهایت افت شاخص بورس شد.
وی با تاکید براینکه دولت نباید مسائل اقتصادی داخلی را به تحولات بین‌المللی گره بزند، گفت: متاسفانه عده‌ای در دولت نمی‌توانند کار تحول‌آفرین انجام دهند و یا با انگیزه‌هایی که برای ما روشن نیست به نوعی امورات اقتصادی را به تحولات خارجی گره می‌زنند مثلاً اینکه چه کسی رییس‌جمهوری می‌شود یا نمی‌شود که این امر باعث متزلزل شدن اقتصاد کشور می‌شود.
بورس، چشم انتظار تصمیم دولت
حال تصمیمات ضد و نقیض اخیر سیاستگذار در قبال بازار سرمایه، نااطمینانی نسبت به مواضع پولی و بودجه‌ای دولت و نیز عدم ثبات سیاست‌های تعیین نرخ بهره که نوسان زیاد آن را طی یکی دو سال گذشته مشاهده کرده‌ایم، تصمیم‌گیری اهالی بورس را بیش از پیش به حالت تعلیق در آورده و افق سرمایه‌گذاری در سهام را محدود ساخته و تعیین چشم‌انداز بورس بیشتر به رویه‌های تصمیم‌گیری دولت گره خورده است. از سویی دیگر گفته می‌شود دولت بورس را نیز به سیاست خارجی گره زده و حداکثر تا تعیین سرنوشت انتخابات در آمریکا اقدامی در این زمینه نخواهد کرد. برخی نیز اعتقاد دارند پیوند زدن اقتصاد مردم به بورس بخشی از پروژه مذاکراتی دولت است تا با شرطی کردن اقتصاد کشور آن را پای میز مذاکرات
ببرد، اما همانگونه که رهبرانقلاب بارها تذکر داده‌اند نباید اقتصاد را به سیاست خارجی گره زد. چراکه حتی در صورت پیروزی جوبایدن نیز او حاضرنخواهد شد فرصتی که در دوران ترامپ برای او حاصل شده است را به این راحتی از دست بدهد و هرگونه رفع تحریم، در ازای گرفتن یک امتیاز بزرگ از ایران خواهد بود. بنابراین حتی اگر بایدن رییس‌جمهوری بعدی آمریکا باشد تا رسیدن به توافق میان دو کشور راه طولانی در پیش است و با توجه به تجربه تاریخی از مذاکرات، نمی‌توان به نتیجه آن دلخوش بود.
