توسعه همکاریهای سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران و هند
پیش از این نیز وزیر خارجه هند برای دیدار دوجانبه و شرکت در نوزدهمین نشست کمیسیون مشترک ایران و هند، دی 98 به تهران آمده بود. به فاصله چند روز بعد نیز ظریف به منظور شرکت در نشست سالانه گفتوگوهای «رایسینا» به دهلینو رفت و در دیدار همتای هندی خود، ابعاد مختلف مناسبات دوجانبه به ویژه در حوزه اقتصادی و شرایط منطقه را مورد بحث و گفتوگو قرار داد. روابط ایران و هند طی سالهای اخیر در حالی رو به توسعه و افزایش بوده که تهران با میزبانی از نارندرا مودی، نخستوزیر هند، توافقنامههای اقتصادی و تجاری به خصوصی در حوزه توسعه بندر چابهار با این کشور به امضا رساند؛ پروژهای که به جهت اتصال هندیها به مراودات تجاری غرب آسیا، از اهمیت بالایی برای آنها برخوردار است.
توقف کوتاه وزیر خارجه هند در تهران پیش از عزیمت به روسیه، در شرایطی بود که دو روز پیش از آن سینگ، وزیر دفاع این کشور نیز با سفری کوتاه به ایران با مقامات کشورمان از جمله وزیر دفاع، دیدار و رایزنی داشت. این مقام نظامی هندی درباره محتوای دیدارش با امیر سرتیپ حاتمی، وزیر دفاع در توییتی، نوشت: دیدار بسیار پربار و مفیدی با وزیر دفاع ایران داشتم. ما درباره موضوعات امنیت منطقهای از جمله افغانستان و دیگر مسائل مربوط به همکاریهای دوجانبه بحث و گفتوگو کردیم.
توسعه روابط، زیر سایه سنگین آمریکا
توسعه همکاریهای تهران و دهلینو در شرایطی است که آمریکا تاکنون، تلاش بیوقفهای برای کمرنگكردن این روابط داشته است. یکی از این تلاشها ناظر بر اعمال فشار روی دهلینو برای قطع خرید نفت از ایران بوده است؛ سیاستی که موجب شد تا هند واردات نفت خود از ایران را عملا به صفر برساند و از سویی، همکاریها برای توسعه بندر چابهار را نیز با تعلل مواجه کند. با این حال، هندیها به واسطه پیشینه استعمارستیزی خود، تمایل ندارند از خود در ذهن جهانیان، تصویری وابسته به آمریکا به جای بگذارند. این صبغه تاریخی و نیز سیاست همگرایی ایران و چین طی ماههای اخیر، مشترکا باعث شده تا سران دهلینو، برای گسترش همکاریهای خود با ایران، آستینها را دوباره بالا بزنند.
برای بررسی بیشتر روابط تهران و دهلینو، به سراغ محمد پیرملازهی، کارشناس مسائل شبه قاره هند رفتیم. او معتقد است: تحریمهای آمریکا در کمرنگشدن روابط دهلینو-تهران تاثیری نداشته است. در ادامه این گفتوگو را از نظر خواهید گذراند.
پیرملازهی: بندرچابهار به مثلث تجاری دهلی، تهران و کابل تبدیل شده است
محمد پیرملازهی، کارشناس مسائل شبهقاره هند در گفتوگو با خبرنگار روزنامه «صبحنو» با اشاره به سفر وزیر خارجه هند به کشورمان، گفت: همکاریهای اخیر طرفین را میتوان برآمده از دو موضوع دانست؛ نخست، بندر چابهار است که همکاری مشترک تهران، دهلی و کابل را در این بندرگاه رقم زده است. اکنون گفتوگوهای بینالافغانی در قطر آغاز شده و ابراز امیدواری میشود که صلح و ثبات در افغانستان حاکم شود؛ موضوعی که به نفع هند و ایران خواهد بود و میتواند موجب افزایش همکاریهای سهجانبه در منطقه چابهار شود.
نگرانی دهلی از توافق اقتصادی ایران-چین
این کارشناس مسائل شبهقاره هند، درباره دیگر وجه اهمیت همکاریهای اخیر میان تهران و دهلینو، افزود: از سوی دیگر، هندوستان هشت میلیون کارگر در کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیجفارس دارد
و 60 درصد نفت خام خود را از این منطقه خریداری میکند. ایجاد صلح و ثبات در این منطقه، از نگاه هندیها مهم است. وی در اینباره با بیان اینکه هندیها از قرارداد اقتصادی تجاری ایران و چین نگران هستند، یادآور شد: هندیها احساس میکنند که قرارداد 25ساله ایران و چین، به موقعیت آنها لطمه خواهد زد و نگاهی که چین و ایران در موضوعات اقتصادی به یکدیگر دارند، دهلینو را نگران كرده است. پیرملازهی در اینباره اضافه کرد: موضوعات اقتصادی-تجاری از نظر هندیها مهم است و بر این اساس، خواستار گسترش همکاریهای خود با ایران هستند. این کارشناس مسائل بینالملل افزود: دیگر نگرانی هندیها نسبت به تعطیلشدن همکاریهای گازی با ایران و نیز توسعه خط راهآهن چابهار است که ظاهرا متوقف شده و آنها در پی سرمایهگذاری روی آنها هستند.
هند منافع ملی خود را به سیاستهای کاخسفید ترجیح میدهد
پیرملازهی در بخش دیگری از این گفتوگو با بیان اینکه تحریمهای آمریکا در کمرنگشدن روابط دهلینو-تهران تاثیری نداشته است، گفت: شاید تحریمها بیتاثیر نباشد اما هند اینگونه نیست که هر حرفی را که آمریکا بزند، گوش کند. وی افزود: هند منافع ملی خود را به سیاستهای کاخسفید ترجیح میدهد. دهلینو در شرایط بحرانی مناسبات آمریکا و چین، همکاریهای تجاری-اقتصادی همزمانی با طرفین دارد. هند حتی با وجود برخی برخوردهای نظامی و مرزی با چین، روابط اقتصادیاش با پکن را حفظ کرده است و حتی در نگاه قهرآمیزی که آمریکا نسبت به چین دارد، دنبالهروی سیاستهای واشنگتن نیست. وی تاکید کرد: هند را نباید دستکم گرفت و چنین تحلیل کرد که فشارهای آمریکا را میپذیرد. این هند بود که آمریکا را مجبور کرد تا چابهار را از تحریمهای غرب مستثنا کند. بهتر است درباره کشمیر، سیاست تعدیل را دنبال کنیم. این کارشناس مسائل شبهقاره با اشاره به مساله کشمیر و تاثیر آن بر سیاست خارجی ایران نسبت به هند نیز گفت: نسبت به موضوع کشمیر دو نگاه در ایران وجود دارد؛ یک نگاه ایدئولوژیک است که تاکید دارد باید از مردم کشمیر حمایت شود اما نگاه دیگر، سیاسی است که رویکرد واقعبینانهتری دارد. وی با بیان اینکه پس از اندونزی، هند بزرگترین کشور مسلمان است، تصریح کرد: ما میتوانیم به دهلینو کمک کنیم تا سیاستهایش را درباره کشمیر تعدیل کند. اگر هند بخواهد به کشمیر امتیاز یا استقلال بدهد، همه اقوام خواهان جدایی میشوند و هند با یک فروپاشی روبهرو خواهد شد. بهتر است درباره کشمیر، سیاست تعدیل را دنبال کرده و به تدریج هند را تشویق کنیم تا حقوق مسلمانان را رعایت کند.