ظریف، نامزد می‌شود یا معاون اول لاریجانی؟
چندی پیش روزنامه اصلاح‌طلب «آرمان» در گزارشی از یک طرح جدید در میان اصلاح‌طلبان، خبر داد. این روزنامه صراحتا اعلام کرد که اصلاح‌طلبان علی لاریجانی را رییس‌جمهوری آینده ایران و محمدجواد ظریف را معاون اول او می‌خواهند. این روزنامه تصریح کرد: اصلاح‌طلبان می‌خواهند در یک طرح جدید، مشترکا از توانایی‌های محمدجواد ظریف و علی لاریجانی بهره ببرند؛ بدین صورت که از لاریجانی برای ریاستجمهوری حمایت کنند و وی نیز ظریف را به معاون اولی برگزیند. البته این مساله هنوز در حد یک طرح است که نیاز به چکش‌کاری و فکر داشته و باید دید تا چه میزان قابلیت اجرا دارد و نگاه قاطبه اصلاح‌طلبان و مخصوصا بزرگان اصلاحات به این طرح چگونه است. این روزنامه افزود: خبر می‌رسد که اصلاح‌طلبان می‌خواهند از ظرفیتهای مدیریتی و اجرایی هر دوی این چهره‌ها در کنار یکدیگر استفاده کنند. به عبارت دیگر اگر تا پیش از این صحبت از دوگانه لاریجانی-ظریف بود؛ اکنون اصلاح‌طلبان از کاندیداتوری لاریجانی حمایت کنند و او نیز در ابتدای راه ظریف را به‌عنوان معاون اول خود معرفی کند تا هم از پایگاه رای برخی اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان میانه‌رو برخوردار شود و هم سبد رای ظریف را از آن خود کند.
شائبه‌ها درباره استعفای آقای دیپلمات
روزنامه آرمان در شرایطی از طرح جدید اصلاح‌طلبان برای بهره‌برداری از ظرفیت مشترک لاریجانی-ظریف در انتخابات ریاستجمهوری 1400 رونمایی کرده که مدتی است شایعه کناره‌گیری ظریف، وزیر امور خارجه از ترکیب هیات دولت، به گوش می‌رسد؛ البته شخص ظریف در پاسخ به این شائبه‌ها، تلاش برای ناکام کردن فشارهای جبهه خصم علیه ایران را دلیل کم‌حضوری‌اش در دولت عنوان کرد و گفت: در شرایطی که رژیم ترامپ و صهیونیست‌ها تمامی تلاش خود را برای فشار اقتصادی، سیاسی و امنیتی بر جمهوری اسلامی ایران بسیج کرده‌اند، بنده و همکارانم در وزارت امور خارجه و نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران به صورت شبانه‌روزی تمام وقت خود را برای ناکام کردن این تلاش‌ها اختصاص داده‌ایم و از هیچ اقدامی برای سربلندی کشور و برافراشته‌ماندن پرچم پرافتخار جمهوری اسلامی بر فراز سفارتخانه‌های ایران در سراسر جهان کوتاهی نکرده‌ایم بلکه با دیپلماسی فعال و مبتکرانه حتی در شورای امنیت ملل متحد این پرچم مقدس را همچون خاری در چشمان آمریکا و اذنابش نشانده‌ایم. وزیر امور خارجه افزود: در این راه سخت اما پرافتخار اگرچه ابزار مناسب و متناسب نیاز است اما هیچ وقفه و کم‌کاری‌ای نخواهیم داشت و برای تامین منافع ملی از هر کوششی فروگذار نخواهیم کرد.
شرط بزرگ لاریجانی برای اصلاحات
فارغ از اینکه طرح جدید اصلاح‌طلبان برای بهره‌برداری مشترک از ظرفیتهای لاریجانی و ظریف، تا چه اندازه به واقعیت بپیوندد، شرط علی لاریجانی برای حضور قاطع در انتخابات پیش رو، فی‌نفسه می‌تواند چالش بزرگی برای اصلاح‌طلبان به همراه بیاورد. روزنامه «صبح‌نو» در شماره سه‌شنبه، 4 شهریور خود، در گزارشی به جذابیت لاریجانی برای اصلاح‌طلبان و البته شروط لاریجانی برای قرار‌گرفتن ذیل بیرق اصلاح‌طلبی در انتخابات 1400 پرداخت. در آن گزارش، «صبح‌نو» با اشاره به مشابهت‌‌‌های سیاسی میان لاریجانی 1400 و روحانی 92، تاکید کرد: «لاریجانی به دلیل سبقه سیاسی و انتسابش به خانواده یکی از مراجع عالی‌قدر، مایل نیست به عنوان نیروی تام و تمام اصلاح‌طلبان شناخته شود بلکه بیشتر ترجیح می‌دهد علاوه بر اصلاحات، جریان سنتی اصول‌گرا مثل حزب موتلفه اسلامی یا جامعه اسلامی مهندسین و جبهه پیروان نیز از او هم حمایت کنند. از این منظر، شاید شرط لاریجانی برای حضور قاطع در انتخابات 1400، اجماع اصلاح‌طلبان و جریان سنتی اردوگاه راست باشد؛ همان مدلی که تا حدودی در انتخابات ریاستجمهوری 92 بر سر حسن روحانی پیاده شد. در آن انتخابات، ملغمه‌‌ای از چپ مدرن(جبهه مشارکت)، راست مدرن(حزب کارگزاران سازندگی تحت لوای هاشمی‌رفسنجانی)، راست سنتی(امثال ناطق‌نوری و علی لاریجانی و محمدرضا باهنر) و چپ سنتی(مجمع روحانیون مبارز) و جریان اعتدال‌گرا(حزب اعتدال و توسعه)، یکپارچه و همنوا از شیخ دیپلمات حمایت کردند و زمینه را برای حضور او در پاستور فراهم آوردند.»
اینکه لاریجانی خواستار حمایت همزمان اصلاح‌طلبان و طیف راست سنتی شده، می‌تواند چالش بزرگی برای جریان تجدیدنظرطلب باشد. این چالش متاثر از قلدرمآبی اصلاح‌طلبان طی ماه‌‌‌های گذشته و حملات‌شان علیه شورای نگهبان با ژست استغنا از قدرت، است. اینکه اصلاحات به ویژه طیف رادیکال آن، پس از حمله به نهادهای نظارتی و حاکمیتی، بخواهد یکباره به راست سنتی مایل شود، موجب ایجاد تردیدهای جدی برای بدنه اجتماعی آنها خواهد شد و اصلاح‌طلبی را همچون سال 92، در مظان اپورتونیسم و تقلای به قدرت، قرار خواهد داد.
در آن طرف، حضور محمدجواد ظریف به عنوان نامزد انتخابات نیز هنوز قطعی نشده است. او بارها این موضوع را رد کرده و اعلام داشته که پس از پایان کار دولت تدبیر و امید، به دانشگاه رفته و ادامه تدریس را پیشه راه خواهد کرد. با این حال، او همواره از جذابیت‌‌‌های لازم برای اصلاح‌طلبان برخوردار بوده و بعید است که در ماه‌ها و هفته‌‌‌های منتهی به 28 خرداد 1400، نخبگان اصلاح‌طلبی برای مجاب‌كردن او به حضور در انتخابات، به سلسله تلاش‌های بی وقفه دست نزنند. با این حال، آنچه مسلم است، پیروزی
جو بایدن نامزد دموکرات‌ها در انتخابات نوامبر آمریکا، می‌تواند سرمایه‌‌گذاری اصلاح‌طلبان روی گزینه‌هایی نظیر لاریجانی و ظریف را تشدید کند. با این حال باید دید ترکیب لاریجانی-ظریف آیا با استقبال محافل اصلاحات مواجه خواهد شد
یا نه.
